داستان‌پردازي و مدل ‌سازي: هستي ‌شناسي داستان‌انگارانه و مسئلۀ بازنمايي در مدل‌هاي علمي

ﻣﺪلﻫﺎ ﺳﺆاﻻت ﻣﻬﻤﯽ در ﻓﻠﺴﻔﮥ ﻋﻠﻢ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، اﻣﺎ از ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ دو ﺳﺆال اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮ از ﺑﻘﯿﻪ اﺳﺖ. ﻧﺨ ﺴﺖ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺪل ﻫﺎ اﺻﻮﻻً چيستند، و دوم اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺪلﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻬﺎن را ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ نخست در ﭼﻬﺎرﭼﻮب داﺳﺘﺎن اﻧﮕﺎري ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ، اﻣﺎ ﻧشان ﻣﯽدﻫﯿﻢ اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳـــﺶ درﻫﻢﺗﻨﯿﺪه اﻧﺪ. ﯾﮑﯽ از راه ﺣﻞ ﻫﺎي ﺟﺬاﺑﯽ ﮐﻪ در ﺳــﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﺧﺼــﻮص ﻫﺴــﺘﯽﺷــﻨﺎﺳــﯽ ﻣﺪلﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻣﻄﺮح ﺷــﺪه روﯾﮑﺮدي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ داﺳﺘﺎن اﻧﮕﺎري اﺳﺖ. ادﻋﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺪل ﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ از ﺳﻨﺦ داﺳﺘﺎن ﻫﺎﯾﯽ هستند ﮐﻪ از آﻧﻬﺎ در ﺑﺎزي ﻫﺎي ﺗﺨﯿﻠﯽ استفاده مي شود. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، اﺑﺘﺪا داﺳــﺘﺎن اﻧﮕﺎري ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و دو ﻧﺤﻮه ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻋﻠﻤﯽ (مستقيم وغيرمستقيم) در آن ﺷﺮح داده ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ اﻧﺘﻘﺎدي ﻫﺮ ﯾﮏ از آﻧﻬﺎ، ﻧﺸـــﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد ﮐﻪ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﺴـــﺘﻘﯿﻢ اﮔﺮﭼﻪ در ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺎ را از ﻃﺮح ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯽ درﺑﺎره اﻣﻮر داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﯽﻧﯿﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ، اﻣﺎ در واﻗﻊ، در ﺑﻄﻦ ﺧﻮد ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻓﺮض اﻣﻮر داﺳــﺘﺎﻧﯽ اﺳــﺖ. در ﺧﺼــﻮص ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻏﯿﺮﻣ ﺴﺘﻘﯿﻢ، اﺳﺘﺪﻻل ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻃﺮﻓﺪاران اﯾﻦ ﻗﺮاﺋﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻧﮕﺎﻫﯽ ارﺟﺎع ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪ داﺳـــﺘﺎن دارﻧﺪ و از اﯾﻦ رو، ﭘﯿﺸـــﻨﻬﺎد آﻧﺎن در خصوص هستيﺷﻨﺎﺳﯽ اﻣﻮر داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ روح ﮐﻠﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ داستان اﻧﮕﺎري ﺳــﺎزﮔﺎر ﻧﯿﺴــﺖ. ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﻬﺎﯾﯽ اﯾﻦ اﺳــﺖ ﮐﻪ داﺳــﺘﺎن اﻧﮕﺎري ﻫﻨﻮز روﯾﮑﺮدي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺪلﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻧﯿﺴﺖ.