شاخص‌هاي عملكرد پيشنهادي براي بهبود سواد اطلاعاتي مبتني بر مباني سواد ديداري در كتابخانه‌هاي دانشگاهي

مقدمه: هدف از اين پژوهش بررسي تأثير مؤلفه‌هاي سواد ديداري براي تقويت سواد اطلاعاتي در كتابخانه‌هاي دانشگاهي است. روش‌شناسي:‌ روش پژوهش تركيبي از روش دلفي و پيمايشي است و نوع آن كاربردي است. رويكرد پژوهش نيز كمي است. جامعه آماري پژوهش ۹ نفر از اعضاي هيئت‌علمي كه متخصصان برتر آشنا با مباني سواد اطلاعاتي و ديداري از دانشگاه‌ها و مؤسسات مختلف آموزش عالي بودند در پنل دلفي است. شاخص‌هاي عملكرد پيشنهادي نهايي از پنل دلفي استخراج شد. در مرحله محك‌زني نيز از 30 نفر از دانشجويان كارشناسي‌ارشد و دكتري تخصصي علم اطلاعات و دانش‌شناسي در دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان بهره گرفته شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود. روايي پرسشنامه به‌روش روايي صوري مورد بررسي قرار گرفت و براي پايايي از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد كه نتيجه برابر با 0.73 بود.يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه مؤلفه‌هاي مهم مدل شاخص‌هاي عملكردي پيشنهادي سواد ديداري شامل اين موارد مي‌شود: مهارت شناخت ديداري، ارزش‌گذاري منابع ديداري، كاربرد منابع ديداري در بخش مرجع، ارزيابي ماهيت اطلاعات، شناسايي كليدواژه‌هاي كاوش ديداري‌ها، كنترل اصطلاح‌هاي حوزه‌ ديداري، تطبيق نتايج جست‌وجوي ديداري، فرمول‌بندي در راهبردهاي كاوش اطلاعات ديداري، تعيين معيارهاي مناسب ارزيابي تصوير، تشخيص خطاهاي منابع ديداري، سازماندهي ديداري‌ها در پژوهش، تدوين فرايندهاي جست‌وجو، ارزيابي و انتقال اطلاعات ديداري، بهره‌گيري از فناوري اطلاعات براي توليد تصوير مناسب، اصلاح و ويرايش تصاوير، توليد و ارائه گرافيك‌هاي مناسب، بازنمايي بهتر نگاره‌هاي ديداري، رعايت موارد امنيت و محرمانگي تصاوير، دسترسي آزاد به منابع ديداري، استفاده قانوني از ديداري‌ها، رعايت حقوق مؤلف در استفاده از تصوير، جلوگيري از سرقت علمي ديداري‌ها و رعايت استنادهاي دقيق و كامل در بهره‌گيري از منابع ديداري. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه تمامي شاخص‌هاي عملكرد پيشنهادي از نظر متخصصان و دانشجويان كارشناسي ارشد و دكتري تخصصي در بهبود فعاليت حرفه‌اي در دستيابي به منابع اطلاعاتي ديداري در كتابخانه‌ها نقش مؤثري دارد و مي‌تواند به كاربران در بازيابي و استفاده بهتر از تصاوير و رسانه‌هاي ديداري ياري رساند. همچنين طراحي مدل و آزمون آن نشان داد كه تمامي نتايج حاصل از هفت استاندارد سواد ديداري بر تقويت سواد اطلاعاتي تأثير مثبت داشته است.