مجدالاطبا و انتشار روزنامه‌هاي «اتحاد ملي» و «اقبال» در تبريز

زمينه و هدف: در دوره سلطنت مظفرالدين شاه قاجار و به‌خصوص پس از صدور دستور تشكيل مجلس ملي در سال 1285 ش. نشريات زيادي در ايران و به‌ ويژه در شهر تبريز توسط افراد با مشاغل و طرز فكرهاي مختلف منتشر شده است. اگرچه دوره فعاليت برخي از آن‌ها به دلايل مختلف از چندين شماره تجاوز نكرد، اما نشريات نقش و تأثير بسزايي در روند تحريك، تهييج و اطلاع‌رساني به مردم و پيشبرد انقلاب مشروطه داشتند.موسسان و مديران تعدادي از اين نشريات، تاكنون به‌درستي شناسايي و يا معرفي نشده‌اند، از جمله اين افراد مجدالاطبا، مدير نشريه‌هاي «اتحاد ملي» و «اقبال» شهر تبريز است كه نام كوچك وي نيز ناشناخته است. اين پژوهش با هدف شناسايي افراد مشهور يا ملقب به اين لقب شغلي پزشكي، كم استفاده در دوره قاجار، به ‌عنوان يكي از گزينه‌هاي احتمالي مدير نشريه‌ها‌، تلاش مي‌كند.مواد و روش‌ها: اين پژوهش مبتني بر روش اسنادي و جمع‌آوري اطلاعات به روش كتابخانه‌اي است و ضمن بررسي كامل متن مطالب اين دو نشريه (اتحاد ملي و اقبال)، به دنبال نشانه‌هاي احتمالي جهت شناسايي، مجدالاطبا مدير نشريات است.يافته‌ها: با توجه به عدم تحقيق مستقل درباره لقب مجدالاطبا، 14 نفر ملقب و يا مشهور به اين لقب در دوره قاجار شناسايي و به‌ اختصار معرفي ‌شده‌اند.ملاحظات اخلاقي: از ابتدا تا انتهاي مقاله اصل صداقت، و امانت داري رعايت گرديده است.نتيجه‌گيري: اين مطالعه به‌ اختصار به معرفي نشريه كمياب اقبال شهر تبريز مي‌پردازد. نتيجه پژوهش نشان مي‌دهد تاكنون چهار شماره از اين نشريه با نام‌هاي «اتحاد ملي» (شماره‌هاي 1 و 2) در اواخر دوره سلطنت مظفرالدين شاه و «اقبال» (شماره‌هاي 3 و 4) در هفته نخست سلطنت محمدعلي شاه قاجار، به مديريت «مجدالاطبا» معرفي و شناسايي‌ شده، كه با توجه به طبيب بودن مجدالاطبا، بخش‌هايي از مطالب اين نشريه‌ها به ترجمه رساله «حفظ‌الصحه» از نويسنده‌اي ناشناس، اختصاص ‌يافته است. اين پژوهش در ادامه به ارايه توضيحات بيشتري درباره يكي از گزينه‌هاي احتمالي به‌ عنوان ناشر نشريات ياد شده، يعني ميرزا حبيب‌الله مجدالاطبا (از پزشكان مشهور دوره قاجار) پرداخته است.