مسيونرهاي مُبلغ كارمليت و پيوند آن‌ها با گفتمان طب عاميانه در ايران عصر صفوي

زمينه و هدف: طب عاميانه دوره صفوي مانند بسياري ديگر از شاخه‌هاي علمي از فضاي سياسي، مذهبي، اجتماعي و فرهنگي اين دوره تأثير پذيرفت و تحت تأثير اين مؤلفه‌هاي ساختاري، رگه‌هايي قابل توجه و چشم‌گير از خرافه‌گرايي در آن تقويت شد. اين خرافه‌گرايي طبي نه‌تنها در حوزه‌هاي پيشگيري، درمان و نيز راهكاري به منظور ارتقاي سلامت در ميان طبقات اجتماعي ايران عصر صفوي رشد و شيوع يافت، بلكه در نوبه خود، بر فرآيند شگفت‌انگيز ديگري نيز در اين دوره تأثير گذاشت و آن، بهره‌گرفتن از برخي ابعاد خرافي طب عاميانه به منظور تبليغ مسيحيت كاتوليك در ايران توسط مبلغان كارمليت بود. بنابراين تبيين چرايي و چگونگي پيوند خرافه‌گرايي مندرج در طب عاميانه با فراهم‌ساختن بستري براي تبليغ مسيحيت در ايران، هدف اين پژوهش است.مواد و روش‌ها: اين تحقيق از نوع نظري بوده، ‌روش تحقيق به صورت توصيفي ـ تحليلي مي‏باشد و روش جمع‏آوري اطلاعات به صورت كتابخانه‏اي است و با مراجعه به اسناد، كتب و مقالات صورت گرفته است.يافته‌ها: در واقع ظرفيت‌هاي قابل توجهي كه طب عاميانه دوره صفوي از منظر نفوذ و رسوخ باورهاي خرافي از خود نشان داد، بستري فراهم آورد تا با بهره‌گيري از آن، فضا براي تبليغ مسيحيت از جانب كارمليت‌هاي كاتوليك در ايران فراهم آيد. به بيان ديگر، خرافه‌گرايي مندرج در شاخه طب عاميانه دوره صفوي، كاتوليك‌هاي كارملي را تحريك و تشويق كرد تا با بهره‌گيري از برخي فنون و رمز و رازهاي مندرج در طب عاميانه، گرايش طبقات عامه مردم را به جانب دين مسيح بسنجند و از آن در جهت تبليغ مسيحيت در ايران بهره ببرند. اين موضع، اگرچه به فراخور اهميتش، بازتابي نه‌چندان پرحجم در منابع تاريخي اين دوره دارد و از زواياي پنهان و زيرين آن در گزارش‌هاي تاريخي اين دوره‌ها اندكي بازتاب پيدا كرده است، اما تحليل همين داده‌هاي در دسترس نيز به تبيين و تحليل اين مسأله كمك خواهد كرد.ملاحظات اخلاقي: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعايت اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است.نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه خرافه‌گرايي وسيع مندرج در طب عاميانه براي مُبلغان كارملي، فضايي فراهم آورد تا آنان با آگاهي از چنين بستري، تبليغات ديني خود را در ميان طبقات عامه ايرانيان گسترش دهند و از آن در جهت اهداف تبليغي خود استفاده كنند.