واكاوي مؤلفه‌هاي گفتمان‌مدار و ميزان رازگونگي متن قراردادهاي تسهيلات بانكي از منظر تحليل گفتمان حقوقي و بُعد شناختي گفتمان

مقالۀ پيش‌رو با هدف واكاوي تحليل گفتمان حقوقي قراردادهاي تسهيلات بانكي گردآوري شده است. مسئلۀ اين پژوهش عبارت است از تأملي بر تحليل گفتمان حقوقي متون قراردادهاي مرابحه، جُعاله، مشاركت مدني و فروش اقساطي در گسترۀ زبان‌شناسي حقوقي با استفاده از راهبرد بررسي مؤلفه‌هاي گفتمان‌مدار براساس الگوي ون ليوون (1996)، درنگي بر رازگونگي و مطالعۀ ابعاد شناختي گفتمان جاري در متون يادشده تا منابع ايجاد ابهام در اين متون شناسايي شود. جهت ارزيابي فرضيات پژوهش با به‌كارگيري روش كيفي تحليل گفتمان، مؤلفه‌هاي گفتمان‌مدار الگوي ون ليوون استخراج، ميزان رازگونگي متن وانواع گونه‌هاي القايي در هر يك از بندهاي قراردادهاي مذكور شناسايي شده، بسامد و درصد وقوع آن‌ها استخراج شد. نتايج به‌دست‌آمده بيانگر وجود مؤلفه‌هاي گفتمان‌مدار صريح و پوشيده و رازگونگي در متن قراردادهاي بيان شده است. كم‌ترين بسامد مؤلفه‌هاي صريح در قرارداد جعاله با بيست عدد و بيشترين درصد رازگونگي نيز در متن همين قرارداد به ميزان 81.3 درصد ديده شد. بيشترين تعداد گونۀ القايي مبتني‌بر تهديد نيزدر قراردادهاي مرابحه و جُعاله با يازده عدد ملاحظه شد. از مجموع واكاوي‌هاي به‌عمل آمده چنين استنتاج مي‌شود با توجه به وجود مؤلفه‌هاي گفتمان‌مدار پوشيده و نيز رازگونگي در متن تمام قراردادهاي تسهيلاتي اصلح است براي شفاف‌‌سازي متون از به‌كارگيري مؤلفه‌هاي پوشيده اجتناب كرد تا با كاهش ميزان رازگونگي از ابهام متن نيز كاسته شود. نتايج اين پژوهش كارشناسان حقوقي بانك‌ها را در نگارش متن قراردادهايي  با كاربردي همه‌فهم‌تر از زبان حقوقي ياري‌رسان خواهد بود.