ترتيب‌واژه در زبان ارمني‌ شرقي برمبناي نظريۀ سوي انشعاب دراير

ترتيب‌واژه در پژوهش حاضر با هدف تعيين ردۀ زباني زبان ارمني‌ شرقي نسبت‌به گروه‌ زبان‌هاي «اروپا ـ آسيا» و «جهان» برمبناي «نظريۀ سوي انشعاب» دراير (1992) مورد توجه قرار گرفته است. دراير (1992) در اين مقاله با عنوان «هم‌بستگي‌هاي ترتيب‌واژه گرينبرگي»، 23 جفت هم‌بستگي «هم‌الگو با فعل» و «هم‌الگو با مفعول» را براي تعيين ترتيب‌واژه در زبان‌ها معرفي كرده و نيز «نظريۀ هسته ـ وابستۀ» گرينبرگ (1963) را موردانتقاد قرار داده و با ارائۀ «نظريۀ سوي انشعاب» به اين نتيجه رسيده است كه زبان‌ها تمايل دارند راست ـ انشعاب يا چپ ـ انشعاب باشند. بر اين مبنا در پژوهش حاضر بر روي زبان ارمني‌ شرقي برآنيم تا به پرسش‌ زير بپردازيم: زبان ارمني‌ شرقي در مقايسه با زبان‌هاي اروپا ـ آسيا و همچنين در مقايسه با زبان‌هاي جهان به كدام‌يك از رده‌هاي مفعول ـ فعل يا فعل ـ مفعول‌ تعلق دارد؟ در رسيدن به هدف پژوهش، نوزده جفت از هم‌بستگي‌هاي دراير كه در گونۀ ارمني‌ شرقي داراي مصداق هستند، با استناد بر داده‌هاي زبانيِ گردآوري‌شده به روش مصاحبه و نيز از متون مكتوب اين گونۀ زباني، موردبررسي قرار گرفته‌اند. نتايج پژوهش نمايانگر آن است كه زبان ارمني‌ شرقي نسبت‌به زبان‌هاي «اروپا ـ آسيا»، چهارده مؤلفه از مؤلفه‌هاي زبان‌هاي با ترتيب مفعول ـ فعل قوي و پانزده مؤلفه از مؤلفه‌هاي زبان‌هاي با ترتيب فعل ـ مفعول قوي و در مقايسه با زبان‌هاي «جهان»، چهارده مؤلفه از مؤلفه‌هاي زبان‌هاي با ترتيب مفعول ـ فعل‌ قوي و 14 مؤلفه از مؤلفه‌هاي زبان‌هاي با ترتيب فعل‌ ـ مفعول قوي را دارد. نتايج همچنين نشان مي‌دهند كه ارمني‌ شرقي در مقايسه با زبان‌هاي «اروپا ـ آسيا» به زبان‌هاي با ترتيب فعل ـ مفعول قوي و در مقايسه با زبان‌هاي «جهان»، به هر دو گروه زبان‌هاي با ترتيب مفعول ـ فعل قوي و فعل ـ مفعول قوي گرايش دارد. برمبناي نتايج پژوهش مي‌توان اذعان داشت كه زبان ارمني‌ شرقي برخلاف ادعاي دراير (1992) تمايل به راست ـ انشعاب بودن يا چپ ـ انشعاب بودن ندارد و مي‌توان وضعيتي بين اين دو يعني ردۀ «بينابين» را به‌عنوان رده‌اي مستقل براي ارمني‌ شرقي درنظر گرفت.