طراحي مدل عوامل مؤثر بر مصرف‌گرايي در ايران با تكيه بر روش فراتركيب

مصرف‌گرايي پديده‌اي جهاني است كه بر اثر دگرگوني‌هاي ناشي از انقلاب صنعتي به ويژه سلطه نظام سرمايه‌داري متأخر، در چند دهه اخير در سرتاسر جهان گسترش يافته است، در ايران نيز در چند دهه اخير مصرف‌گرايي به شكل گسترده‌اي تمام حوزه‌هاي زيسته افراد را دربرگرفته است و به عنوان يك مسئله اجتماعي مهم ذهن بسياري از محققين را به خود مشغول كرده است، بر همين اساس بررسي عوامل مؤثر بر مصرف‌گرايي در ايران ضروري است. هدف از اين پژوهش بررسي عوامل مؤثر بر مصرف‌گرايي در ايران است. پژوهش حاضر با استفاده از روش كيفي فراتركيب و الگوي هفت مرحله‌اي سندلوسكي و باروسو كه در سال 2003 طراحي كرده‌اند، انجام شده است. با استفاده از روش فراتركيب نتايج مطالعات پيشين كه بين سال‌هاي 1390 تا 1400 انجام شده، مورد بررسي قرار گرفت و با استفاده از كليدواژه‌هاي مرتبط تعدادي از مقالات مرتبط شناسايي و از بين 256 مقاله در نهايت 24 مقاله با استفاده از معيارهاي فراتركيب انتخاب شدند. براي بررسي كيفيت و پايايي يافته‌هاي اين پژوهش از شاخص كاپا استفاده شده كه نتايج آن حكايت از كيفيت مناسب يافته‌هاي پژوهش دارد. يافته‌هاي حاصل از اين پژوهش به استخراج كدهاي مختلفي منجر شد و پس از رفت و برگشت‌هاي مداوم و بررسي و ادغام يافته‌هاي اوليه اين پژوهش در زمينه‌هاي فرعي، هشت زمينه اصلي به دست آمد كه به ترتيب فراواني عبارتند از؛ ابعاد فردي، ابعاد اجتماعي، ابعاد اقتصادي، ابعاد سياسي، متغيرهاي زمينه‌اي، ابعاد فلسفي، ابعاد رسانه‌اي و ابعاد زيست محيطي، همچنين نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه متمايز كردن خود از ديگران، اسراف و تجمل‌گرايي، حضور پررنگ رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي مجازي، تغيير در نوع نگاه به بدن به مثابه كالا، سياسي شدن مصرف و ... بر مصرف‌گرايي در ايران بسيار مهم بوده و يافته‌هاي اين پژوهش برخي از نظريات قبلي در رابطه با مصرف‌گرايي را تأييد مي‌كند.