جايگاه فقه حكومتي؛ اهميت و ضرورت توجه به آن در تمدن نوين اسلامي

دانشمندان اسلامي درباره فقه حكومتي آثار علمي قابل توجه دارند؛ اگر چه مسئله نوين در گستره علوم و تمدن اسلامي است؛ اما از نظر متن و محتوا، در اين زمينه داراي غنا است؛ دانشمندان قرون نخست به جهت تقارب فقه و حكومت در اسلام به اين موضوع نگرش خاص داشته و افزون برآن كتاب‌هاي عمومي نيز موضوعات مهم حكومت و حاكم و حقوق رعيت و مردم مطرح و از منظر شريعت بررسي نموده‌اند؛ كتاب‌هاي فقه القضا و آداب القضاء، از جمله منابع غني براي بازنگري فقه حكومتي است، افزون بر اينها، تك‌نگاري‌هاي مرتبط با موضوع، كتاب‌هايي با عناويني: احكام السلطانيه،آداب الحكم و دستور الوزراء و اخلاق ناصري و... نگاشته‌هايي دارند نيازمند تحقيق و پژوهش و تحليل و بازبيني است. تامل نوين درباره فقه حكومتي ميان دانشمندان اسلامي پس از انقراض خلافت عثماني و تجزيه قلمرو حاكميت خلافت كه وارث خلافت اسلامي بود، سبب چالش و تنشهاي علمي و گفتمان‌هاي نو در ميان پژوهشگران مسلمان و غير مسلمان كه به علوم و مسائل جهان اسلام نگرش ناقدانه و تحليل‌گرانه داشتند شكل بگيرد؛ اين جريان سبب رويكر مجدد به سيره پيامبر9 و منابع اسلامي شد و آثاري در رد ربط شريعت ونبوت و فقه با حكومت نوشته شد؛ در مقابل طرفداران نظريه «خلافت ادامه رسالت» آثاري نوشتند و سيره پيامبر9 از زاويه ونگاه نو كه به نهادها توجه داشت مورد بازنگري شد،آثاري با عناوين «نظم الاسلاميه» يا تشكيلات اداري مسلمانان و...نوشتند؛دراين مقاله ضمن بررسي پيشينه فقه حكومتي در اسلام به ضرورت و تحول اين بينش ونظريه پرداخته شده است.