بررسي و تحليل وضعيت سالمندي جمعيت ايران

اهداف: هدف از پژوهش حاضر، بررسي و تحليل وضعيت سالمندي (۶۵ساله و بالاتر) جمعيت ايران، بود. روش‌شناسي: روش تحقيق پژوهش حاضر تركيبي از روش‌هاي توصيفي-تحليلي، اسنادي و تحليل ثانويه بوده و تحقيق بر اساس هدف، كاربردي است. براي تحليل و ارزيابي نماگرهاي جمعيت‌شناسي سالمندان ايران از اطلاعات و داده‌هاي سرشماري‌ سال ۱۳۹۵ استفاده ‌شد. به ‏منظور بررسي ويژگي‏هاي فضايي جمعيت سالمند از نسبت سالمندي، نسبت وابستگي كل، نسبت وابستگي سالمندان، وضعيت جنسيتي سالمندان، ضريب سالمندي يا شاخص سالخوردگي و شاخص سه‌سطحي سازمان ملل استفاده شد. براي تحليل فضايي شاخص‏هاي ذكرشده از نرم‌افزار Arc GIS ۱۰.۸ به كار گرفته شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه ميانگين جمعيت سالمندان كل ايران براي سال ۱۳۹۵ برابر با 6/1% است. گيلان با 8/9% جمعيت سالمندان، پيرترين استان و سيستان و بلوچستان با 3/2%، جوان‌ترين استان ايران بودند. از نظر شاخص سه‌سطحي سازمان ملل، استان‌هاي سيستان و بلوچستان و هرمزگان جوان، اصفهان، تهران، مازندران، گيلان و استان آذربايجان شرقي سالخورده و بقيه استان‌هاي ايران بزرگسال بودند. استان گيلان به ترتيب با 36/43 و 12/14 كمترين ميزان وابستگي و بيشترين ميزان نسبت وابستگي سالمندان را به خود اختصاص داد. 22/58% استان‌هاي ايران با سالمندي مردانه و 77/42% با سالمندگي زنانگي مواجه بودند. نتيجه‌گيري: جمعيت ايران، دوران جواني خود را پشت سر گذاشته و با روندي صعودي، در حال ورود به ميانسالي و سالخوردگي است. اين روند در برخي مناطق ايران تند‌تر و برخي كندتر است. به صورت كلي وضعيت و توزيع فضايي سالمندي استان‌هاي ايران به اين نحو است كه به ترتيب بيشترين مشكل در استان‌هاي شمالي و در مرحله بعد در استان‌هاي مركزي است. لذا برنامه‌هاي دولت براي حل اين مشكل به صورت كوتاه، ميان و بلندمدت بايد با اولويت استان‌هاي شمالي و سپس استان‌هاي مركزي و در مراحل بعد استان‌هاي مرزي جوان‌تر باشد. روند صعودي شاخص سالخوردگي جمعيت ايران بيانگر آن است كه دوران بحران پيري در جمعيت ايران چندان دور از انتظار نبوده و بايد آن را مهم‌ترين چالش پيش ‌رو در نظام برنامه‌ريزي توسعه و موثر بر تمام جنبه‌هاي مدنظر قرار دهند.