آسيب‌شناسي برنامه‌هاي بازآفريني شهري از منظر سلامت رواني: بررسي ديدگاه خبرگان

اهداف: موضوع سلامت و سلامت رواني، يكي از اهداف مستتر در رويكرد بازآفريني شهري است كه تاكنون كمتر مورد بحث قرار گرفته است. همچنين بازآفريني شهري به شيوه‌اي كه اكنون در كشور دنبال مي‌شود، از نظر پشتيباني از شاخص‌هاي سلامت رواني داراي اشكالات جدي است. از طرف ديگر، اثرات چنين پروژه‌هايي بر ابعاد مختلف سلامت رواني چندان شناخته‌شده نيست. لذا هدف از پژوهش حاضر، آسيب‌شناسي برنامه‌هاي بازآفريني شهري در راستاي پشتيباني از شاخص‌هاي سلامت رواني بود. روش‌شناسي: در اين مطالعه، از روش پيمايشي بر اساس مصاحبه نيمه‌ساختاريافته و تكميل پرسش‌نامه وزن‌دهي از خبرگان استفاده شد. نمونه‌گيري به روش گلوله برفي از 17 خبره در قالب سه گروه «پژوهشگران دانشگاهي»، «كارشناسان حوزه بازآفريني شهري» و «مديران نهادهاي مديريت شهري تهران» انجام شد و نتايج با استفاده از تكنيك كدگذاري باز و محوري تحليل شد. سپس ابعاد اثرگذار بر سلامت رواني در پروژه‌هاي بازآفريني شهري در قالب يك پرسش‌نامه 39سئوالي با استفاده از روش طيف اثرگذاري ارزيابي شد. يافته‌ها: برنامه بازآفريني شهري براي پشتيباني از مولفه‌هاي سلامت رواني بايد 8 ويژگي مثبت را ايجاد نموده و از 4 ويژگي منفي جلوگيري نمايد. اين ابعاد در واقع اثرات بيروني پروژه‌ها هستند كه مي‌توانند در قالب تكنيك ارزيابي اثرات بعد رواني سلامت، مورد سنجش قرار گيرند. همچنين موانع دستيابي به برنامه بازآفريني پشتيبان سلامت رواني، در سه حوزه «رويكردهاي سياست‌گذاري»، «فرآيند تهيه و اجرا» و «فرآيند نظارت و ارزيابي» قابل پيگيري است. بر اساس نتايج ديگر، پيامدهاي منفي برنامه‌هاي فعلي بازآفريني روي سلامت رواني بيشتر از پيامدهاي مثبت آنها بوده كه مهم‌ترين موارد «تبعيض و نابرابري» و «استرس و اضطراب» است. نتيجه‌گيري: براي ادغام هر چه بيشتر مولفه‌هاي سلامت رواني در بطن برنامه‌هاي بازآفريني شهري، بايستي سازوكارهاي مربوط به سياست‌گذاري، تهيه، تصويب، اجرا و نظارت بر اين برنامه‌ها تغيير يابند و مورد بازنگري اساسي قرار گيرند.