مدل‌سازي ميزان تاب‌آوري شهر در برابر مخاطرات طبيعي با تاكيد بر رانش زمين (مطالعه موردي: شهر قائمشهر)

اهداف: شهرهاي تاب‌آور شهرهايي هستند كه از توسعه تاب‌آوري گسترده‌تر در زندگي اقتصادي و اجتماعي، زيرساخت‌ها و نهادهايش حمايت مي‌كند؛ همچنين شهرهاي تاب‌آور آسيب‌پذيري در برابر رويدادهاي شديد را كاهش مي‌دهند و به‌طور خلاقانه به تغييرهاي زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي به‌منظور افزايش پايداري بلندمدت خود پاسخ مي‌دهند. لذا هدف از اين پژوهش مدل‌سازي ميزان تاب‌آوري شهر در برابر مخاطرات طبيعي با تاكيد بر رانش زمين در شرايط بحراني بود. روش‌شناسي: روش به‌كاررفته در اين پژوهش، بهره‌گيري  از نرم‌افزار GIS 10.3 به‌منظور تعيين نقاط داراي تاب‌آوري بيشتر و استفاده از روش‌هاي الگوريتم ژنتيك و هوش ازدحامي ذرات و برنامه‌نويسي آنها در محيط متلب است تا با استفاده از آن مهم‌ترين مولفه‌هاي تاب‌آوري شهر و راهكارهاي موثر در تقويت تاب‌آوري مشخص شوند. يافته‌ها: تحقيق پيش رو طي 2 مرحله صورت گرفته كه در مرحله اول، ابتدا با استفاده از فرآيند سلسله‌مراتبي ميزان تاب‌آوري نقاط شهري در برابر رانش زمين تعيين شد و پس از آن با تركيب همه مولفه‌هاي ذكرشده نقشه نهايي مخاطره تهيه شد. در مرحله دوم براي تعيين مهم‌ترين مولفه‌هاي تاب‌آوري شهر، 32 شاخص از مولفه‌هاي تاب‌آوري بر اساس 4 معيار (كالبدي-فضايي، اقتصادي، اجتماعي، نهادي) تدوين و با استفاده از روش الگوريتم ژنتيك مورد بررسي قرار گرفت كه در نهايت 3 نقطه از شهر به ترتيب پارك تلار، استاديوم شهيد وطني و پارك سراج، به‌عنوان مناطق داراي تاب‌آوري بيشتر انتخاب و اولويت‌بندي شدند؛ سپس به‌منظور تاييد و مقايسه يافته‌هاي تحقيق توسط الگوريتم ژنتيك از روش هوش ازدحامي ذرات بهره گرفته شد. نتيجه گيري: تفاوت معني‌داري از لحاظ تاب‌آوري در بين مناطق شهر وجود دارد كه افزايش ميزان تاب‌آوري شهر قائمشهر در مرحله اول نيازمند تقويت و اصلاح ساختارهاي محيط طبيعي و سپس حفظ و نگهداشت محيط ايمن است.