پيش‌بيني تغييرات كاربري/پوشش زمين در حوزه آبخيز گرگان‌رود با استفاده از سنجه‌ها و فرآيندهاي تغيير سيماي سرزمين

اهداف: پژوهش حاضر با هدف بررسي و پيش بيني تغييرات سنجه ها و فرآيندهاي تغيير سيماي سرزمين در حوزه آبخيز گرگان‌رود در استان گلستان انجام شد. روش شناسي: نقشه هاي كاربري/پوشش زمين در سال هاي 1990، 2000، 2010 و 2020 ميلادي تهيه شد. سپس پيش بيني تغييرات كاربري/پوشش زمين براي شرايط آينده، تحت دو سناريوي (1) تداوم روند فعلي تغيير براي سال 2040 و (2) تغييرات كاربري/پوشش زمين براي سال2040 بر اساس توان اكولوژيكي سرزمين، با استفاده از مدل ساز تغيير سرزمين انجام پذيرفت. سنجه‌ها و فرآيندهاي تغيير سيماي سرزمين در سال هاي مورد مطالعه و سناريوهاي مد نظر با استفاده از نرم افزار Fragstats استخراج و تغييرات آن‌ها طي دوره مورد مطالعه (1990 تا 2020) تحليل شد. يافته ها: طي دوره مورد بررسي، جنگل‌زدايي (279.53‌ كيلومتر مربع)، كاهش اراضي مرتعي (542.98‌كيلومتر مربع)، توسعه كشاورزي (413‌كيلومتر مربع) و توسعه مناطق مسكوني (133.81‌كيلومتر مربع) در آبخيز گرگان‌رود اتفاق افتاده بود. بر اساس نقشه پيش‌بيني‌شده كاربري اراضي براي سال 2040 تحت دو سناريوي مديريتي، مساحت كاربرهاي جنگل، كشاورزي و مرتع در سناريوي اول (بر اساس روند تغييرات فعلي) با تغيير 58.37-، 35.8، 8.28‌كيلومتر مربع به 1364.98، 2396.09 و 3481.18‌كيلومتر مربع خواهد رسيد. اين در حالي است كه در سناريوي دوم (بر اساس توان اكولوژيك) مساحت كاربرهاي جنگل، كشاورزي و مرتع با تغيير 4.27، 100.86- و 96.58‌كيلومتر مربع به 1427.54، 2258.55 و 3567.49‌كيلومتر مربع خواهد رسيد. نتيجه گيري: افزايش و كاهش تعداد لكه‌ها به‎ترتيب در كاربري‌هاي انسان‌ساخت و طبيعي بيانگر روند تخريبي سيماي سرزمين طي دوره پژوهش است. فرآيند‌هاي تنزل در جنگل، تفكيك در مرتع و ايجاد در كشاورزي و مناطق مسكوني طي دوره 30ساله پژوهش در آبخيز گرگان‌رود به وقوع پيوسته است.