واكاوي سهم مبلّغان كليساي شرق در شناساندن مناطق جغرافيايي در سده 11 ه.ق./17 م.

سده 11 ه.ق./17 م. مقارن با سلطه تركان عثماني در مناطق آسياي صغير، شام، مصر و برخي از كشورهاي اروپايي بوده است. مداراي حاكمان با پيروان اديان، محبوبيت دولت و گسترش اديان و مذاهب را به دنبال داشته، و از اين رهگذر، زمينه سفرهاي مبلّغان مسيحي به منظور تبليغ مسيحيت و گردآوري كمك‌هاي مالي نيز فراهم مي‌شده است. از نتايج مهم اين‌گونه سفرها، تأليف سفرنامه‌هايي بود كه تأثير بسزايي در شناساندن جغرافياي ديگر سرزمين‌ها داشت. الياس موصلي، ماكاريوس انطاكي و پسرش پولس سه تن از اين مبلّغان هستند. الياس پانزده سال به بخشي از اروپا و آمريكاي مركزي و جنوبي سفر كرد. ماكاريوس و پسرش پولس نيز در دو سفر پنج‌ساله و هفت‌ساله، راهي كشورهاي والاكيا، مولداوي، اوكراين، روسيه و گرجستان شدند. گرچه قصد اصلي اين پدران مقدس، ماجراجويي و شناخت كشورها نبوده، اما نوشته‌هايشان سهم بزرگي در معرفي اوضاع اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و آثار تاريخي و مذهبي كشورها داشته است. در اين مقاله با روشي تحليلي‌توصيفي، سفرنامه‌هاي الياس موصلي و ماكاريوس انطاكي معرفي و بررسي، و نقششان در معرفي مناطق گوناگون تشريح مي‌شود.