حقوق و وظايف اخلاق اجتماعي متقابل در صحيفۀ سجاديه

افراد جامعه بسته به موقعيت ونوع نسبتي كه با يكديگردارند، ازحقوق و تكاليف متقابلي برخوردارند. مراد از «حق»، قدرت، سلطه يا نوعي امتياز مدني است كه از طرف عرف، قانون يا نظام اخلاقي(در حقوق اخلاقي) براي اشخاص، گروهها يا سازمانهايي برذمه كساني، مقررو منظور شده و آنها اعتبارا مي توانند اداي آن را در قالب الگوهاي پذيرفته شده، از افراد ذي ربط مطالبه‎ و استيفا كنند. بديهي است كه برخورداري ازهرحق، بانوعي‎تكليف‎به صوت متقابل يا باواسطه ملازمت دارد. امام سجاد(ع)درضمن برخي دعاهاي صحيفه و نيزدر رساله حقوق خود به بخش قابل توجهي ازحقوق و تكاليف متقابل اخلاقي(و تاحدي قانوني و الزامي) افراد عموما و مومنان خصوصا توجه داده است. نوشتار حاضردر صدد است تا با غور و تامل در ادعيه مختلف صحيفه سجاديه فهرستي از اين حقوق و تكاليف را استخراج كرده و آنها را در حد مجال، توضيح و تفسير نمايد. سوال اصلي پژوهش حاضراين است كه از ديد صحيفه سجاديه، مومنان در جامعه اسلامي و در روابط و مناسبات اجتماعي خويش از چه حقوق و وظايفي به صورت متقابل برخوردارند. روش اين مطالعه تحليل محتواي كيفي فرازهاي منتخب از ادعيه صحيفه سجاديه است.