كاوش قرآني در موانع پاسخ‌گويي در سيستم‌هاي اجتماعي از ديدگاه قرآن كريم

خلأ چارچوبي مفهومي براي بررسي موانع پاسخ گويي در سيستم هاي اجتماعي مبتني بر قرآن كريم در ادبيات پژوهشي كشور به شدت احساس ميشود از اين رو اين پژوهش با هدف تبيين مفهوم پاسخگويي و موانع آن در سيستم هاي اجتماعي از طريق غور و بررسي در مباني نظري و آيات قرآني مرتبط و با بهره گيري از فرايند چرخ هاي تحليل كيفي انجام شده است. اين روش مشتمل بر چهار مرحلۀ گردآوري داده ها و اطلاعات، تقليل داده ها، سازماندهي داده ها و تفسير مي باشد كه امكان تحليل داده هاي كيفي پراكنده و پربُعد را فراهم مي كند. جامعۀ آماري (قلمرو)، پژوهش، كليه آيات قرآن كريم مي باشد كه با بهره گيري از فهرست موضوعي تفاسير نور و نمونه، پيام ها و مفاهيم مرتبط با مفهوم موانع پاسخ گويي در آيات قرآن كريم با استفاده از كاربرگ هاي محقق ساخته مبتني بر روش كيفي مذكور به عنوان ابزار پژوهش، مورد كاوش قرار گرفته است. نتايج پژوهش در بخش اول نشان دهندۀ فراگير بودن مفهوم پاسخ گويي در قلمروهاي مختلف زماني، مكاني و موضوعي است؛ از پاسخ گويي در برابر خداوند تا پاسخ گويي به مردم و نهادهاي اجتماعي. در بخش دوم از طريق مطالعۀ آيات و تدبُر بر روي اين آيات با بهره گيري از تفاسير نور و نمونه، ۹۹ مفهوم پايه احصاء و سپس اين مفاهيم در ذيل ۲۷ مفهوم محوري دسته بندي و در نهايت ۸ مفهوم سازماندهي شده مشتمل بر كفرورزي، گمراهي، بي بصيرتي، تشكيك، سيئات، تعدي كردن، فريب كاري و پيمان شكني به عنوان موانع پاسخ گويي در سه حوزۀ شناختي، عاطفي و رفتاري به منظور ترويج و توسعۀ آموزه هاي قرآني حكم راني اسلامي در نهادها و سازمان هاي اداري كشوري و لشكري پيشنهاد شده است.