ارزيابي روابط حكومت محلي صفاريان با خلافت عباسي و قدرت‌هاي همجوار بر اساس سكه‌ها

حدود چهل سال از 146 سال حكومت صفاريان، مربوط به دوره شكل‌گيري و اوج حكمراني اين خاندان است و مابقي عمر اين حكومت، در قالب يك حكومت محلي سپري شد. با اين حال بازماندگان صفاريان از برنامه‌هاي سياسي مؤسسان اين حكومت در گسترش قلمرو و تنظيم مناسبات خود با خلافت عباسي باز نماندند. با مرگ عمرو‌ليث، گرچه تصور مي‌شود كه صفاريان در اين بخش از دوره حكمراني خود به عنوان يك حكومت محلي، ديگر رويه‌اي چالش‌برانگيز با خلافت نداشته‌اند، ولي گزارش‌هاي پراكنده منابع و نيز سكه‌هاي يافت شده نشان مي‌دهد كه بازماندگان صفاريان (287-393ق) همواره در عمل، روال تابعيت كامل از خلافت را نپيموده‌اند. مسئله اين پژوهش، شناسايي تعارض‌ها و همپوشاني‌هاي موجود در گزارش‌هاي منابع تاريخ‌نگاري در مقايسه با نتايج حاصل از بررسي سكه‌هاي مضروب اين خاندان، در مناسبات با خلافت عباسي است. اين پژوهش، با رويكرد توصيفي ـ تحليلي و متكي بر سكه‌ها انجام شده و نشان مي‌دهد كه در اهداف حاكم بر روابط بازماندگان صفاريان با خلافت، در مقايسه با دوره‌ اول صفاريان، تغييري حادث نشده است. خلافت عباسي همدلي با صفاريان نيافت و تلاش صفاريان در كسب مشروعيت سياسي پايدار از خلافت عباسي با كاميابي همراه نبود. دستاورد اين پژوهش نشان داد كه بررسي سكه‌ها مي‌تواند خلاء گزارش‌هاي تاريخي را تكميل كنند. با بررسي سكه‌ها اين امكان فراهم شد تا ترسيم نسبتا روشن‌تري از رويداد‌هاي تاريخي با تكيه بر روابط صفاريان با خلافت عباسي ارائه شود.