جايگاه تجارت برنج شمال ايران در مناسبات تجاري با روسيه از مشروطه تا پايان جنگ جهاني اول با تكيه بر اسناد آرشيوي

از دوره‌ قاجار درياي خزر به تدريج موقعيت جديدي را تجربه كرد. انعقاد قرارداد تركمنچاي و ضميمه‌ تجاري اين قرارداد بيش از پيش جايگاه تجار روس را در ايران مستحكم كرد.. بعد از انعقاد قرارداد و به دنبال اقدامات روس ها، امنيت و توسعه‌ تجاري زيادي در درياي خزر برقرار شد. ذخاير غني محصولات كشاورزي ايران از جمله برنج باعث توجه ويژه روسيه شد. پرسش اصلي اين است كه  جايگاه برنج شمال در تجارت بين ايران و روسيه در بازه‌ زماني مورد بررسي به چه صورت  است؟ و تجارت برنج چه اهميتي در روابط قتصادي ايران و روسيه داشت؟ پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحليلي و توصيفي، در صدد تبيين جايگاه تجارت برنج مناطق شمالي ايران در مناسبات تجاري ايران و روسيه در دوره‌ قاجار با تكيه بر منابع كتابخانه اي و اسناد آرشيوي مي باشد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد نزديكي روسيه به ايران و وجود راه آبي درياي خزر و نياز هر دو كشور به محصولات و مواد يكديگر باعث توسعه‌ تجارت مابين هر دو شده است. از اقلام تجاري ايران كه در مناسبات بازرگاني ايران و روسيه جايگاه خوبي داشت، برنج بود كه در ابتدا كفاف مصرف داخلي را مي‌داد اما بعد از بيماري كه در كرم‌هاي ابريشم پيدا شد، توليد اين محصول چند برابر و جايگزين ابريشم شد. اگرچه تجارت اين محصول در زمان‌هايي مثل قحطي و انقلاب اكتبر روسيه و نيز جنگ جهاني اول دچار نوساناتي شد اما فروش اين محصول همچنان ادامه داشت