شناسايي و طبقه‌بندي كاربردهاي هوش مصنوعي در بخش ها و خدمات كتابخانه‌ها با استفاده از روش فراتركيب

هدف: هدف از انجام اين پژوهش شناسايي و طبقه‌بندي كاربردهاي هوش مصنوعي در بخش ‌ها و خدمات كتابخانه است.روش/رويكرد پژوهشي: در اين پژوهش از روش فراتركيب بر اساس مدل هفت مرحله‌اي سندلوسكي و باروس جهت به دست آوردن تركيب جامعي از موضوع پژوهش بر پايه مطالعات كيفي استفاده شده است. اين مراحل عبارتند از: طرح روشن مسئله، بررسي نظام‌مند ادبيات، جستجو و پالايش متون منتخب، استخراج اطلاعات متون، تحليل و تركيب يافته‌ها، كنترل كيفيت و ارائه نتايج. پس از مطابقت معيارهاي ورود مقالات، از مجموع 1116 مقاله بازيابي شده، 35 مقاله براي بررسي در فراتركيب انتخاب شدند.يافته‌ها: بر طبق بررسي‌هاي صورت گرفته با رويكرد تحليل محتوا، 35 مقاله شناسايي شده با بيشترين هم‌پوشاني در 3 مقوله، 8 مفهوم و 36 كد براي كاربردهاي هوش مصنوعي در كتابخانه‌ها برچسب‌گذاري شدند. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه هوش مصنوعي در خدمات مجموعه‌سازي، سازمان‌دهي، جستجو در پايگاه‌هاي اطلاعاتي، مرجع، امانت، بازيابي اطلاعات، برنامه‌ريزي و طراحي و توسعه كتابخانه نقش دارد.نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشانگر آن است كه هوش مصنوعي مي‌تواند در تمام بخش‌هاي كتابخانه تحولات گسترده‌اي ايجاد كند و چهره كتابخانه را به شدت تغيير دهد. شناسايي مؤلفه‌هاي كاركرد هوش مصنوعي در كتابخانه‌ها علاوه بر افزودن دانش در اين زمينه، سبب مي‌شود كه كتابداران و مديران مراكز اطلاع‌رساني به شناخت بهتري از فناوري هوش مصنوعي و پتانسيل‌هاي آن جهت استفاده در بخش‌هاي مختلف كتابخانه دست پيدا كنند و توانايي ايجاد، توسعه، تحول و سنجش اين امر را امكان‌پذير مي‌سازد.