درباره «موضوع» و «تحليل موضوعي»: نكته ها و چشم اندازها

هدف: با توجه به اهميت بازيابي موضوعات منابع اطلاعاتي و جستجوي موضوعي كاربران ، در اين پژوهش چيستي«موضوع» و چگونگي تحليل و استخراج موضوعات در فرايند تعيين كليدواژه هاي موضوعي، و مسائل و راه حل‌هاي ممكن مورد بحث قرار مي گيرند. روش پژوهش: اين مقاله پژوهشي مفهومي است كه با روش كتابخانه اي سندي مفاهيم «موضوع» و «تحليل موضوعي» را در گزيده اي از متون شاخص علم اطلاعات و دانش شناسي با نگاهي بر مفاهيم متناظر در حوزه پردازش زبان طبيعي بررسي مي كند. يافته‌ها: «موضوع» يا «دربارگي» منابع و تحليل موضوعي عبارت است از شناسايي موضوعات و مفاهيم مندرج در منبع اطلاعاتي با قواي فكري نيروي انساني، با الگوريتم‌هاي كامپيوتري، يا تركيب اين دو. تعدد ابزارهاي تحليل موضوعي و انتساب كليدواژه‌ها، ميزان پايين كاربرد طرح‌هاي استاندارد توصيف، عدم همگوني در تحليل موضوعي، عدم همخواني عبارت‌هاي جستجوي كاربران با كليدواژه‌هاي انتساب داده شده، و روزآمد نبودن توصيف منابع از نقاط ضعف رويكرد تحليل موضوعي توسط انسان است. روش‌هاي خودكار هوش مصنوعي و پردازش زبان طبيعي توان افزايش سرعت و يكدستي در فرايندهاي مختلف توصيف و سازماندهي اطلاعات و از جمله استخراج كليدواژه هاي موضوعي را دارند، اما ارزيابي كارآمدي خروجي اين روش‌ها، به تنهايي، يا در مقايسه با كليدواژه‌هاي توليد انسان، و از ديدگاه‌هاي مختلف ضروري است.نتيجه‌گيري: كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني مي‌توانند به دور از شتابزدگي، از روش‌هاي پردازش زبان طبيعي و هوش مصنوعي در تحليل موضوعي و انتساب يا استخراج كليدواژه هاي موضوعي استفاده كنند و نيروي انسان را در ارتقاء كيفيت خدمات و فرايندها به كارگيرند.