بررسي وضعيت نشر كتاب به زبان تركي آذري از سال 1358 تا 1397

يكي از معيارهاي سنجش ميزان پيشرفت در هر جامعه، نشر كتاب است. ميزان نشر كتاب، معمولاً محك مناسبي براي نشان دادن رشد و توسعه علمي، فرهنگي، اقتصادي و ... يك جامعه است. نگاهي به وضعيت نشر كتاب به زبان تركي آذري نشان مي‌دهد كه همواره در افت و خيزهاي فراوان بوده و كمتر روي آرامش به خود ديده است. هدف: در اين پژوهش، دسترسي به اطلاعاتي درباره وضعيت نشر كتاب به زبان تركي آذري و سير تحول آن در سال‌هاي بعد از انقلاب اسلامي مهم‌ترين هدف است. استخراج و به دست آوردن آمار كتب منتشرشده به زبان تركي آذري در 40 سال اخير، به نتايج قابل توجهي منتج شده است. به طور كلي در اين پژوهش پرسش اصلي مطرح شده عبارت است از اين كه وضعيت نشر كتاب به زبان تركي آذري در سال‌هاي مورد پژوهش از نظر شمارگان، سال نشر و موضوع چگونه است؟ روش: پژوهش حاضر از نقطه‌نظر هدف بنيادي و از نظر روش انجام، روش استنادي و كتاب‌سنجي با استفاده از آمار توصيفي است. جامعه آماري پژوهش حاضر، تعداد 4690 عنوان كتاب به زبان تركي آذري كه در فاصله سال‌هاي 1358 تا 1397 در كل كشور چاپ و منتشر شده‌اند، است. مشخصات اين كتاب‌ها با مراجعه به بانك‌هاي اطلاعاتي معتبر مانند خانه كتاب و كتاب‌شناسي ملي ايران به دست آمده است. در كنار آن‌ها، براي دستيابي به مشخصات همه كتاب‌هاي منتشر شده به زبان تركي آذري، به كتاب‌شناسي‌هاي معتبر كه توسط كتاب‌شناسان بنام در طي ساليان گذشته تهيه و تدوين شده‌اند، مراجعه گرديده است. با توجه به ماهيت موضوع پژوهش براي بررسي وضعيت نشر كتاب به زبان تركي آذري بين سال‌هاي 1358 1397 از روش استنادي و كتاب‌سنجي با استفاده از آمار توصيفي استفاده شد. يافته‌ها: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه بيشترين كتاب منتشرشده به زبان تركي آذري به سال 1397، به تعداد 374 عنوان مربوط مي‌شود و كمترين آن به تعداد 8 عنوان در سال 1371 است. از مجموع كتاب‌هاي مذكور تعداد 3377 عنوان تأليفي است. ناشران شهر تبريز با انتشار 1707 عنوان كتاب به زبان تركي آذري در رتبه اول قرار دارند. تعداد 3404 عنوان چاپ اول هستند. تعداد كتاب‌هاي تك زبانه (تركي آذري) 4356 عنوان بوده و تنها 334 عنوان كتاب به دو يا چند زبان منتشر شده است. بيشتر كتاب‌هاي منتشر شده به زبان تركي آذري مربوط به موضوع ادبيات است. شيب تند نزولي متوسط شمارگان كتاب، تعداد آن را به عدد سه رقمي رسانده است كه كمترين تعداد متوسط شمارگان به سال 1397 مربوط مي‌شود كه به تعداد 665 نسخ است. در همه سال‌هاي مورد پژوهش، متوسط قيمت كتاب رو به افزايش بوده است. آمار موجود نشان مي‌دهد كه در سال‌هاي مورد پژوهش، به طور متوسط سالانه تعداد كمتر از 120 عنوان كتاب به زبان تركي آذري منتشر شده است. اصالت/ ارزش: بررسي منابع و پژوهش‌هاي مختلف نشان داد كه تاكنون پژوهشي در ارتباط با موضوع مورد پژوهش انجام نيافته است. يافته‌هاي اين پژوهش مي‌تواند در تصميم‌گيري‌ها و سياست‌گذاري‌هاي آتي در زمينه انتشار كتاب به زبان تركي آذري مفيد باشد.