بررسي عوامل تسهيل‌گر و بازدارنده پياده‌سازي فضاهاي سازنده در كتابخانه‌هاي عمومي

هدف: كتابخانه‌ها به عنوان يك سازمان براي اين كه از حالت ركود و ايستايي خارج شوند، نيازمند خلاقيت و نو‌آوري هستند. يكي از تازه‌ترين مفاهيم مطرح شده در حوزه كمك به خلق ايده‌هاي نو‌آورانه در كتابخانه‌ها كه به نوعي تضمين‌كننده حضور و مشار‌كت كاربران در فرآيند‌هاي كتابخانه‌اي است فضاهاي سازنده هستند. از اين‌ رو، هدف اين پژوهش بررسي عوامل تسهيل‌گر و بازدارنده جهت پياده‌سازي فضاهاي سازنده در كتابخانه‌هاي عمومي است.روش پژوهش: اين پژوهش بر اساس يك مطالعه كيفي انجام شده است؛ براي گردآوري داده‌ها از مصاحبه نيمه‌ساختار يافته و براي تحليل داده‌ها از روش تحليل محتوا استفاده شده است. محورها و پرسش‌هاي مصاحبه از طريق مرور متون مرتبط با پياده‌سازي فضاهاي سازنده در كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني، عمدتاً در خارج از كشور، استخراج شد. مصاحبه‌شوندگان تعداد 14 نفر از مديران و كتابداران كتابخانه‌هاي عمومي بودند كه با مفاهيم اوليه فضاهاي سازنده و كاربرد آن در كتابخانه‌ها آشنايي نسبي داشتند.يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه شناخت و تشخيص عوامل تسهيل‌گر (يعني عوامل مديريتي، فناورانه و انساني) و بازدارنده (عوامل درون‌سازماني و عوامل برون‌سازماني) توسط مديران و كتابداران به پياده‌سازي فضاي سازنده در كتابخانه‌هاي عمومي كمك زيادي خواهد كرد. در بخش عوامل تسهيل‌گر مؤلفه‌هايي چون مديريت منابع مادي و انساني، تأمين ملزومات سخت‌افزاري و نرم‌افزاري، توانمندسازي مديران و كتابداران و كاربران و در بخش عوامل بازدارنده مؤلفه‌هايي چون كمبود بودجه و فضا، عدم انعطاف قوانين، ساختارهاي پيچيده اداري و مقاومت در برابر تغيير از مهمترين پارامترها به شمار مي‌آيند.نتيجه‌گيري: از آنجايي كه كتابخانه‌هاي عمومي براي حفظ پويايي و بقاي خود نيازمند تغييرات و استفاده از رويكردهاي نوين هستند، در نتيجه بايد به دنبال سازوكارهايي در راستاي پياده‌سازي چنين تحولاتي باشند. يكي از عواملي كه مي‌تواند به حفظ پويايي كتابخانه‌هاي عمومي كمك كند فضاي سازنده است. شناسايي عوامل تسهيل‌گر و بازدارنده در اين مسير مي‌تواند سياستگذاران، مديران و كتابداران كتابخانه‌هاي عمومي را نسبت به جوانب گوناگون پياده‌سازي فضاهاي سازنده آگاه سازد تا بر اساس آن امكان تصميم‌گيري منطقي در راستاي اجرايي‌سازي چنين فضاهايي براي آنان فراهم آيد.