طراحي هستي‌شناسي حوزه تاريخ نظامي جنگ ايران و عراق

هدف از اين پژوهش كاربردي، طراحي هستي‌شناسي حوزه تاريخ نظامي جنگ ايران و عراق،‌ به قصد بازنمايي منابع اين حوزه است. براي سازمان‌دهي اطلاعات در حوزه جنگ ايران و عراق ابزاري تخصصي مانند اصطلاحنامه يا هستي‌شناسي طراحي نشده است. براي رفع نياز اطلاعاتي پژوهشگران اين حوزه، نيازمند بازنمايي مفاهيم در اين حوزه هستيم؛ و از آنجايي كه در حال حاضر هستي‌شناسي دقيق‌ترين ابزار موجود است، به طراحي اين ابزار در اين پژوهش پرداخته شده است. در اين پژوهش روش تحليل محتوا و رويكرد تحليل حوزه براي استخراج مفاهيم و روابط ميان آن‌ها به كار برده شد؛ و روش هفت مرحله‌ايNoy) and McGuinne 2001) براي طراحي هستي‌شناسي در يك فرآيند دستي استفاده شد. جامعه پژوهش تمامي منابع مكتوب در رده تاريخ نظامي جنگ ايران و عراق است. نمونه‌گيري به صورت هدفمند انجام پذيرفت و 18 جلد كتاب از رده تاريخ نظامي جنگ ايران و عراق، موجود در كتابخانه تخصصي جنگ حوزه هنري جهت تحليل و استخراج مفاهيم كليدي و روابط انتخاب شد. پس از مطالعه و استخراج اوليه مفاهيم و روابط كليدي، جهت تاييد درستي موارد استخراج شده، نظر كارشناسان  نظامي اين حوزه مورد توجه قرار گرفت و تأييد نهايي متخصصان دريافت شد. و براي رسمي‌سازي هستي‌شناسي از نرم‌افزار «پروتژه 5.5.0» استفاده شد. علاوه بر تأييد متخصصان حوزه نظامي در مورد درستي مفاهيم و روابط استخراج شده، جهت بررسي و تأييد درستي تعريف مفاهيم و روابط در هستي‌شناسي، نظر دو كارشناس اين حوزه دريافت شد و در نهايت هستي‌شناسي طراحي شده با استفاده از موتور استنتاج هرميت مورد ارزيابي قرار گرفت. در نهايت با 880 اصل موضوع، 54 رده، 76 نمونه، 32 رابطه نوع شيء، 24 رابطه نوع داده و 2 رابطه تفسيري، هستي‌شناسي تاريخ نظامي جنگ ايران و عراق طراحي شد. رده‌هاي اصلي اين هستي‌شناسي شامل: استراتژي نظامي با 11 رده فرعي، عمليات نظامي با 11 رده فرعي، فرماندهان با 5 رده فرعي، سازمان نظامي با 17 رده فرعي و پشتيباني جنگ با 5 رده فرعي است. هستي‌شناسي طراحي شده علاوه بر بازنمايي از مفاهيم و روابط معنايي در حوزه تاريخ نظامي جنگ ايران و عراق، مي‌تواند به منظور بهبود بازيابي اطلاعات در فرايند سازماندهي و بسط كاوش در نظام‌هاي ذخيره و بازيابي نيز مورد استفاده قرار گيرد. اين بازنمايي علاوه بر آنكه تصويري از تاريخ نظامي جنگ ايران و عراق به پژوهشگران و محققان ارائه مي‌دهد، مي‌تواند به عنوان ابزار سازماندهي منابع جنگ نيز مورد استفاده قرار گيرد.