شماره ركورد :
1316736
عنوان مقاله :
مطالعه‌ي رفتار اطلاع‌جويي كاربران از طريق ثبت امواج مغزي با كمك الكتروآنسفالوگرافي: يك مرور نظام‌مند
پديد آورندگان :
خانلرخاني ، الميرا دانشگاه شيراز - گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسي , ميرزابيگي ، مهديه دانشگاه شيراز - گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسي , ستوده ، هاجر دانشگاه شيراز - گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسي , فضيلت پور ، مسعود دانشگاه شيراز - گروه روا نشناسي شناختي , نامي ، محمد دانشگاه علوم پزشكي شيراز - دانشكده علوم و فناوري‌هاي نوين پزشكي - گروه علوم اعصاب، نوروسومنولوژيست
از صفحه :
671
تا صفحه :
712
كليدواژه :
رفتار اطلاع‌جويي , امواج مغزي , الكتروآنسفالوگرافي (EEG) , مولفه‌هاي شناختي , مرور نظام‌مند
چكيده فارسي :
مطالعــه‌ رفتاركاربــر برپايــه‌ رويدادهايــي كــه در مغــز انســان و در مراحــل مختلــف رفتــار اطلاع جويــي رخ مي دهــد، به رغــم نوپايــي روش شــناختي مــورد اســتقبال پژوهشــگران حــوزه‌ اطلاعــات واقــع شــده اســت. در پژوهــش حاضــر تــلاش شــده اســت كــه بــا روش مــرور نظام منــد، وضعيــت پژوهش هــاي انجــام گرفتــه در عرصــه‌ رفتــار اطلاع جويــي از طريــق مطالعــه‌ امــواج مغــزي بررســي شــود و بــا شناســايي خأ هــاي پژوهشــي، پيشــنهادهايي بــراي پژوهش هــاي پيــشِ رو ارائــه گــردد. در ايــن راســتا، از ســاختار مــرور نظام منــد «كيچنهــام و چارتــرز» اســتفاده شــده اســت. بــا اجــراي جســت وجو در پايگاه هــاي اطلاعاتــي علمــي بــه زبــان انگليســي و فارســي، ســرانجام 22 منبــع انگليســي و يــك منبــع فارســي در بــازه‌ زمانــي ســال هاي 2007 تــا 2020 يافــت شــد. در بررســي متــون، برخــي از مفاهيمــي كــه فصــل مشــترك پژوهش هــا بودنــد، گروه بنــدي شــده و مبنــاي دســته بندي موضوعــي قــرار گرفتنــد. بــا مــرور پژوهش هــا مشــخص شــد كــه بررســي «وضعيــت ذهنــي كاربــر» (10 پژوهــش) و «فعاليــت امــواج مغــزي در مراحــل مختلــف رفتــار اطلاع جويــي» (12 پژوهــش) رويكردهــاي غالــب موضوعــي هســتند. دو مؤلفــه‌ «بــار شــناختي» و «سبك شــناختي» به عنــوان عوامــل تأثيرگــذار بــر وضعيــت كاربــر شناســايي شــدند. «نــوع رســانه‌ جســت وجو»، «قالــب نمايــش اطلاعــات» و «شــيوه‌ خوانــدن متــن» به عنــوان ســه عامــل تأثيرگــذار بــر ايجــاد بــار شــناختي در هنــگام جســت وجو و پــردازش اطلاعــات تعييــن شــدند. از آنجــا كــه روش مــورد بررســي در ايــن پژوهــش امــواج مغــزي بــود، بــا مطالعــه‌ پژوهش هــا مشــخص شــد كــه به دليــل اهميــت حــركات چشــم در زمــان خوانــدن و نقــش جدايي ناپذيــر آن در فراينــد جســت وجوي اطلاعــات، داده هــاي چشــمي نيــز داراي اهميــت هســتند. تحليــل امــواج مغــزي و اتســاع مردمــك چشــم، از مهم تريــن ســنجه هاي مــورد اســتفاده در مطالعــه‌ وضعيــت كاربــر هنــگام جســت وجو، و «امــواج آلفــا و تتــا» به عنــوان شــاخص اندازه گيــري ســطح بــار شــناختي در فراينــد اطلاع جويــي شــناخته شــدند. همچنيــن، داده هــاي حاصــل از حــركات چشــم در هنــگام رفتارهــاي جســت وجو و بــه مــوازات آن، ميــزان دشــواري تكاليــف كــه كاربــر در حيــن جســت وجو احســاس مي كنــد، بــا ســبك شــناختي كاربــران داراي همبســتگي بــود و در نتيجــه‌ آن مشــخص شــد كــه انــواع مختلفــي از رفتارهــاي اطلاع جويــي قابــل طبقه بنــدي و شناســايي اســت. مراحلــي كــه فعاليــت مغــزي كاربــران در فراينــد اطلاع جويــي مــورد مطالعــه قــرار گرفته انــد، به ترتيــب، عبــارت بودنــد از «كاوش و فرمول بنــدي پرســش»، «فرمول بنــدي دوبــاره‌ پرســش و انتخــاب آن»، و «تصميم گيــري و قضــاوت دربــاره‌ ربــط». نتايــج پژوهش هــا نشــان از تفــاوت فعاليــت نواحــي مختلــف مغــزي، تغييــر ســطح اتســاع مردمــك چشــم و تغييــر در بســامد «امــواج آلفــا و بتــا» در ايــن ســه مرحلــه از جســت وجو داشــت. پيشــنهادهاي مطــرح بــراي پژوهش هــاي آتــي بــا كمــك مطالعــه‌ امــواج مغــزي و دســتگاه الكتروآنســفالوگرافي عبــارت بودنــد از: بررســي رابطــه‌ همبســتگي ميــان ســبك شــناختي بــا ويژگي هــاي مربــوط بــه تكليــف و دانــش زمينــه اي در فراينــد رفتــار اطلاع جويــي، توســعه‌ ســامانه هاي شخصي ســازي بازيابــي اطلاعــات بــا همــكاري بيشــتر ميــان متخصصــان حــوزه‌ اطلاعــات و علــوم اعصــاب، پژوهــش در احساســات، خشــم و خســتگي هنــگام رفتــار اطلاع جويــي بــا رويكــرد مطالعــه‌ مغــزي، اســتفاده از روش هــاي اقتصــادي و ابزارهــاي قابــل حمــل بــراي كاهــش هزينه هــاي پژوهشــي، ايجــاد زيرســاخت هايي بــا هــدف افزايــش جامعــه‌ آمــاري، و طراحــي تكاليــف اســتاندارد در زمينــه‌ پژوهش هــاي مغــزي. از خأهــاي پژوهشــي مطرح شــده مي تــوان بــه نيــاز بــه پژوهــش بيشــتر بــراي درك مفاهيــم پيچيــده اي ماننــد ربــط از طريــق تحليــل امــواج مغــزي در فراينــد اطلاع جويــي، و مطالعــه‌ احساســات كاربــر بــا رويكردهــاي تلفيقــي اشــاره نمــود.
عنوان نشريه :
پژوهش نامه پردازش و مديريت اطلاعات
عنوان نشريه :
پژوهش نامه پردازش و مديريت اطلاعات
لينک به اين مدرک :
بازگشت