اثر تنش شوري و مصرف اسيد ساليسيليك بر بيان ژن‌هاي TaNIP و TaSCدر دو رقم گندم نان (.Triticum aestivum L)

شوري يكي از تنش هاي محيطي موثر در كاهش عملكرد گندم در بيشتر مناطق دنيا محسوب مي شود. يكي از راهكارهاي اساسي براي مقابله با تنش هاي غيرزيستي مانند شوري، به نژادي است. شناسايي ژن هاي ﺗﺤﻤﻞ به ﺷﻮري پيش نياز به نژادي در گندم است. در اين رابطه نقش تعدادي از ژن هاي خانواده آكواپورين ها و ژن هاي مرتبط با پروتئين كينازهاي وابسته به كلسيم (Calcium-dependent protein kinase; CDPK) در پاسخ به تنش هاي محيطي شناخته شده است، بنابراين تجزيه و تحليل پروفايل بيان اين ژن ها در پاسخ به تنش، امكان توليد گياهان تحمل به شوري را فراهم مي كند. در تحقيق حاضر نحوه بيان دو ژن TaNIP و TaSCدر شرايط تنش شوري در دو رقم گندم نان: بم (متحمل) و تجن (حساس) به شوري در تيمارهاي 170 ميلي مولار كلريد سديم (تنش شوري) و شاهد (بدون تنش) در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار در سال 1393 در دانشكده كشاورزي دانشگاه كردستان مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بيان ژن TaNIP در رقم بم (متحمل) در بافت هاي برگ و ريشه در شرايط تنش به طور معني اري افزايش داشت، اما در رقم تجن (حساس) ميزان بيان TaNIP، به ويژه در بافت برگ، كمتر بود و روند كاهشي داشت. ژن TaSC در رقم بم در بافت هاي برگ و ريشه پس از گذشت 24 ساعت از شروع تنش شوري، افزايش بيان معني داري نسبت به تيمار شاهد (بدون تنش) داشت. در رقم تجن نيز به طور كلي ميزان بيان در بافت برگ پايين تر بود و پس از 24 ساعت، بيان ژن نسبت به شاهد (بدون تنش) كاهش معني داري نشان داد. نتايج بررسي بيان ژن ها در تيمارهاي همزمان اسيد ساليسيليك (1/0 ميلي مولار) و كلريد سديم (170 ميلي مولار) نشان داد كه هر دو ژن در هر دو رقم گندم افزايش بيان معني داري در برگ ها داشتند و روند بيان آنها به صورت افزايشي بود. نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد كه دو ژن TaNIP و TaSCدر شرايط تنش شوري در ارقام حساس و متحمل گندم داراي بيان متفاوتي بوده و مصرف اسيد ساليسيليك نيز به عنوان محرك (اليسيتور) باعث فعال كردن شبكه پيام رساني هورموني شده و باعث القاي بيان هر دو ژن گرديد. نتايج اين تحقيق نشان دهنده نقش اين ژن ها در تحمل به تنش شوري در رقم متحمل گندم نان است.