ايجاد گروه‌هاي هتروتيك براي به‌نژادي گياهان زراعي دورگ با تاكيد بر گياهان علوفه‌اي

بهره گيري از هتروزيس و ايجاد ارقام دورگ (هيبريد) از پيشرفت هاي شاخص در به نژادي گياهي محسوب شده و هدف اصلي آن انتخاب ژنوتيپ هاي والديني مطلوب براي حصول حداكثر ميزان هتروزيس است. به دليل طولاني بودن مدت زمان مورد نياز براي توليد ارقام دورگ و ساختگي پرمحصول كه گران قيمت نيز هستند، پيشگويي دقيق گروه هاي هتروتيك حاصل از لاين هاي خويش آميخته براي توليد ارقام دورگ برتر اولويت بالايي دارد. فاصله ژنتيكي بين ژنوتيپ هاي والديني مهم ترين عامل در تعيين هتروزيس بوده و احتمال ظهور هتروزيس را افزايش مي دهد. تعيين فاصله ژنتيكي يك روش كارآمد است كه روش هاي متداول را براي گروه بندي تعداد زيادي لاين خويش آميخته حاصل از منابع ژرم پلاسمي مختلف به گروه هاي هتروتيك تقويت مي كند. علاوه بر فاصله ژنتيكي والدين، ميزان هتروزيس مشاهده شده به شرايط محيطي نيز بستگي دارد. تنش هاي محيطي ممكن است بر نمود والدين، نمود نتاج دورگ و رابطه ميان فاصله ژنتيكي والدين و هتروزيس نتاج اثرگذار باشند، بنابراين بسته به نوع صفت و مواد ژنتيكي مورد مطالعه، ميزان هتروزيس مي تواند افزايش يا كاهش يابد. در شرايط تغيير اقليم و محدوديت آب و با در نظر گرفتن تنوع ژنتيكي بالا در جوامع گياهان علوفه اي كه آن ها را مستعد سازگاري به دامنه وسيعي از شرايط محيطي مي سازد، اصلاح و ايجاد ارقام متحمل به خشكي كه عملكرد مناسبي داشته باشند، اقدام موثري در راستاي توسعه و احياي مراتع كشور محسوب مي شود. در اين رابطه يكي از مهم ترين راهكارها استفاده از منابع ژنتيكي متنوع براي انتخاب والدين به منظور استفاده از پديده هتروزيس و اصلاح ارقام تركيبي مطلوب مي باشد. كارايي نشانگرهاي مولكولي در گزينش والدين و اثر فاصله ژنتيكي والدين بر نمود ارقام تركيبي در گياهان علوفه اي، مبين وجود اثرات هتروتيك در ارقام تركيبي بوده و ضرورت استفاده از نشانگرهاي مولكولي در انتخاب والدين پلي كراس براي حصول حداكثر عملكرد و تحمل به تنش هاي محيطي در نسل هاي بعدي را نشان مي دهد.