ارزيابي فنوتيپي، تجزيه ارتباطي و حاشيه‌نويسي ژن‌هاي مرتبط با پژمردگي برگ گندم نان (.Triticum aestivum L) در مرحله گياهچه‌اي در شرايط تنش خشكي

غربالگري سريع ژرم پلاسم گياهي در مراحل اوليه رشد و شناسايي مبناي ژنتيكي شاخص پژمردگي برگ گندم در مرحله گياهچه اي براي برنامه هاي اصلاحي گندم ضروري است. در تحقيق حاضر، تعداد 290 ژنوتيپ گندم نان ايراني شامل 90 رقم زراعي و 200 توده بومي در سال 1400 در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه اروميه در شرايط تنش خشكي در مرحله گياهچه اي از نظر شاخص پژمردگي برگ مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه به لحاظ ميزان پژمردگي برگ تنوع وجود داشت و توده هاي بومي به طور معني داري، (حدود 12 درصد) از نمره پژمردگي بيشتري نسبت به ارقام زراعي برخوردار بودند كه اين موضوع مي تواند نتيجه مستقيم يا غيرمستقيم گزينش باشد. از نظر شاخص پژمردگي برگ حدود نه درصد از ارقام زراعي و سه درصد از توده هاي بومي در گروه متحمل به تنش خشكي قرار گرفتند. تجزيه ارتباطي با دو روش GLM و MLM تقريبا نتايج يكساني داشت. كروموزم هاي 3B، 2A، 7B، 1A، 3A، 4B، 5B، 6A و 6B به ترتيب بيشترين تعداد ارتباط نشانگر با شاخص پژمردگي برگ را در كل جمعيت داشتند كه تنوع فنوتيپي صفت را از 6 الي 20 درصد توجيه مي كردند. حاشيه نويسي نشانگرهاي معني دار، تاييدكننده نتايج تجزيه GWAS بود و نشان داده شد كه تعداد پنج نشانگر روي كروموزوم هاي 1A، 2A، 3A و 7B با ژن هايي كه در تحمل گياه گندم به تنش خشكي نقش دارند، هم رديفي داشتند. جزء جدايي ناپذير غشا بودن، فسفوريلاسيون پروتئين ها، فعاليت آنزيم هاي متيل ترانسفراز و اﺗﺼﺎل ﻳﻮن روي (Zn2+) بخشي از كاركردهاي مولكولي و فرآيندهاي زيستي ژن هاي ياد شده بودند. يافته هاي تحقيق حاضر، بينشي عميق در رابطه با پژمردگي برگ گندم هاي نان ايراني در شرايط تنش خشكي ارائه مي دهد كه مي توان از آن در برنامه هاي گزينشي آتي گندم نان استفاده كرد.