واكاوي زمينه‌ها و دلايل ائتلاف راهبردي ايران و روسيه در سوريه

همكاري در مديريت بحران سوريه، حوزه تازه‌اي در فرايند همكاري‌هاي ايران و روسيه در دوره پس از فروپاشي شوروي به‌شمار مي‌آيد. در اين زمينه، دو ديدگاه متفاوت در مورد ماهيت راهبردي يا تاكتيكي چشم‌انداز روابط دو كشور در سوريه و وراي آن وجود دارد. در اين چارچوب، سؤال اصلي پژوهش حاضر آن است كه دلايل اصلي همكاري ايران و روسيه در جنگ سوريه كدام است و چه چشم‌اندازي در ائتلاف راهبردي دو كشور متصور مي‌باشد؟ روش پژوهش توصيفي- تحليلي بوده و بر اين فرضيه استوار است كه وجود منافع سياسي- اقتصادي درازمدت و دشمن مشترك ايران و روسيه در سوريه، موجب همكاري‌هاي عملياتي دو كشور در سطح ائتلاف راهبردي شده كه به شكل موفقيت‌آميزي منجر به تثبيت دولت سوريه و تأمين منافع دو كشور شده است. با اين وجود، ائتلاف راهبردي دو كشور ايران و روسيه در سوريه و در سياست جهاني، تحت تأثير برداشت‌هاي تاريخي حاكم بر روابط دو كشور، به‌ويژه در ذهنيت برخي از نخبگان ايراني و روسي قرار داشته كه چالش مهمي در گذار به اتحاد راهبردي آنان در سياست بين‌الملل مي‌باشد. بر اين اساس، يافته‌هاي اين پژوهش، مويّدِ ائتلاف راهبردي و مخالف اتحاد راهبردي دو كشور ايران و روسيه است. ايران همواره از ثبات در كشورهاي پيراموني خود حمايت كرده است. مهم‌ترين تهديد اين كشور آن است كه در كشورهاي همسايه بي‌دولتي يا دولت‌هاي ضعيف حاكم شوند و اين بي‌ثباتي به درون مرزهاي جمهوري اسلامي ايران امتداد يابد. به نظر مي‌رسد فدراسيون روسيه نيز از امتداد بجران سوريه به مرزهاي جنوبي خود بيمناك است. اين بي‌دولتي مي‌تواند مبناي ظهور گروه‌هايي (مانند داعش و...) شود كه امكان به‌كارگيري آنها توسط قدرت‌هاي رقيب منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي وجود دارد. از اين ديدگاه، يكي از تهديدات مهم عليه امنيت ملي ايران و روسيه، نداشتـن دولت در كشورهـاي اطراف يا دولت‌هاي ضعيفي است كه در چنين فضـايي، هم قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي و هم گروه‌ها مي‌توانند اقدام به برنامه‌ريزي و سازماندهي كنند و امنيت ملي ايران و روسيه را به چالش بكشند.