واكاوي فرصت‌ها و چالش‌هاي پيش روي تعاوني‌هاي توسعه و عمران شهرستاني در ايران

تشكل‌هاي تعاوني به‌ مثابه نهادهايي كهن كه متكي بر سرمايۀ اجتماعي هستند، در دوران مدرن نيز از ياريگران دولت‌ها در حل مسائل اجتماعي تلقي مي‌شوند. در قوانين ايران نيز با هدف بهره‌گيري از ظرفيت اين نهادها، ابتكاراتي چون تأسيس تعاوني‌هاي توسعه و عمران شهرستاني مطرح شده است. اما اين تعاوني‌ها در عمل با چالش‌هايي مواجه بوده‌اند كه موجب عدم‌توفيق آن‌ها شده است. از همين رو، پژوهش حاضر مبتني بر يك رويكرد كيفي و با هدف دست‌يابي به راهبردهايي پيشنهادي در جهت استفاده از ظرفيت‌ها و فرصت‌هاي موجود براي تعاوني‌هاي مذكور به‌منظور مقابله با چالش‌هاي پيش روي آن‌ها انجام شده است. در اين راستا در پژوهش توصيفي-تحليلي حاضر علاوه بر منابع و اسناد مكتوب و اينترنتي، متن گفت‌وگو با ۳۰ نفر از صاحب‌نظران، ذي‌نفعان و ذي‌مدخلان اين حوزه نيز به شيوه «تحليل مضمون» تحليل شده است. بر اساس نتايج اين پژوهش، تعاوني‌هاي مذكور از «ظرفيت‌ها و فرصت‌هاي قانوني تسهيل‌گر»، امكان «نيل به انتفاع عمومي در چهارچوب ظرفيت‌ها و فرصت‌هاي اقتصادي» و پتانسيل «شكوفايي ظرفيت‌هاي بومي و محلي شهرستان‌ها» برخوردارند و در برابر خود، چالش‌هايي همچون «رويه‌هاي قانوني دست‌‌وپا‌گير و عدم‌ضمانت اجرايي آن‌ها»، «تعامل نامطلوب و ‌حمايت‌نكردن بايسته ساختارهاي دولتي از تعاوني‌ها»، «دشواري‌ در تأمين مالي فعاليت‌ها» و «نهادينه‌شدن بي‌اعتمادي به تعاوني‌ها» را دارند. در نهايت، بر اساس يافته‌هاي پژوهش، اين راهبردها براي موفقيت تعاوني‌هاي توسعه و عمران شهرستاني پيشنهاد شده است: «تدقيق قوانين»؛ «اعتمادسازي ساختاري»؛ «تبليغات كارآمد و آموزش»؛ «توسل به مديريت تاب‌آور»؛ «شبكه‌سازي»؛ و «كارآفريني اجتماعي مبتني بر احصاء و استفاده از ظرفيت‌هاي محلي».