بررسي نسبت عقل و دين در انديشه‌ي دكارت

در عقل‌گرايي جديد كه با دكارت شروع مي‌شود، معرفت فراتر از عقل جايي ندارد و هر آن‌چه با عقل شناختني نباشد، در حوزه معرفت جاي نمي‌گيرد. از آنجا كه دكارت ايمان را از سنخ معرفت نمي-شمارد، ميان عقل و دين تفاوتي ماهوي مي‌گذارد و آن دو را به دو معناي كاملاً مختلفي تفسير مي‌نمايد؛ به اين معنا كه ايمان را از تبار باور شمرده و آن را با اعتماد و اطمينان برابر مي‌داند. ايمان برخلاف معرفت و عقلانيت كه به‌تدريج و برپايه تلاش آدمي به‌دست مي‌آيد، دفعتاً رخ مي‌دهد و وحي الهي نه به‌تدريج و تدرُّج بلكه در ضمن تغييري دفعي ما را به مقام اعتقادي مصون از خطا برمي‌كشد. دكارت در باب ارتباط روش رياضي با مقولات ديني نيز معتقد است كه اساساً روش رياضي در حوزۀ ايمان كاربردي نداشته و به حوزه معرفت عقلاني محدود است. وي در داوري ميان دين و عقل، به سود دين حكم مي‌كند و الهيات را به مثابۀ علم غير‌ممكن مي‌شمارد.