پداگوژي دانشگاهي: پديده‌اي مغفول در نظام آموزش عالي ايران

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسايي و توصيف ابعاد پداگوژي دانشگاهي به‌عنوان پديده‌اي مغفول در نظام آموزش عالي ايران انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: پژوهش از لحاظ هدف، كاربردي-توسعه‌اي و از لحاظ اجرا پديدارشناختي و از نظر گردآوري داده‌ها روش كيفي بوده است. ابتدا با بهره‌گيري از ادبيات و پيشينه‌ي پژوهش (ابعاد ده‌گانه پداگوژي دانشگاهي، يمني، 1391)، اقدام به شناسايي ابعاد پداگوژي دانشگاهي گرديد و سپس گردآوري داده‌ها از طريق مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با خبرگان و متخصصان حوزه آموزش عالي به شيوه هدفمند از نوع گلوله برفي تا مرحله رسيدن به اشباع نظري ادامه پيدا كرده است. داده‌ها با تعداد 16 نفر خبره به اشباع نظري رسيده است و طي فرآيند تحليل داده‌ها با استفاده از تحليل مضمون ابعاد و مؤلفه‌هاي پداگوژي دانشگاهي شناسايي گرديد. بحث و نتيجه‌گيري: پس از تحليل مصاحبه‌ها، 194 مضمون پايه شناسايي شد و در نهايت 54 مضمون سازمان‌دهنده در قالب 11 مضمون فراگير به‌عنوان ابعاد پداگوژي دانشگاهي مضمون‌يابي شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه كنشگران دانشگاهي علاوه بر تأييد و تأكيد بر ابعاد ده‌گانه‌ي پداگوژي دانشگاهي مطرح شده در چهارچوب نظري يعني؛ مفهوم‌سازي نظري راجع به جريان آموزش و پژوهش در موقعيت‌هاي يادگيري و سازماندهي آن‌ها، چارچوب عملي براي اعضاي هيئت علمي، مديران و كارشناسان دانشگاهي، ايجاد و تقويت ذوق و شوق يادگيري در دانشجويان، شناخت عملكرد دانشگاه (قوت‌ها و ضعف‌هاي سازمان دانشگاه)، بازانديشي و سازماندهي مستمر فعاليت‌هاي آموزشي، پژوهشي و خدماتي دانشگاه، راهنمايي نظري براي مديريت فعاليت‌هاي دانشگاهي، فرهنگ دانشگاهي، ارزيابي مستمر فعاليت‌هاي آموزشي، پژوهشي و خدماتي دانشگاه در موقعيت‌هاي يادگيري، اسطوره‌ها و نمادهاي دانشگاهي، محيط دانشگاه، معتقد به تأثيرگذاري بعد يازدهم يعني فناوري اطلاعات و ارتباطات نيز بودند. كه در واقع اين ابعاد سيستمي از عوامل و عناصر گوناگونند كه با هم در تعامل بوده و منتج به بهبود يادگيري دانشجويان مي‌شوند. يافته‌هاي اين مطالعه از طريق شناسايي ابعاد پداگوژي دانشگاهي دستاوردهاي نظري و كاربردي مناسبي را در اختيار سياست‌گذاران، برنامه‌ريزان و مديران دانشگاه به‌منظور بهبود يادگيري دانشجويان قرار داده و مي‌تواند بستر لازم را جهت ارتقاي كيفيت آن فراهم نمايد.