شناسايي عوامل مؤثر بر مصرف‌گرايي در ميان كاركنان سازمان‌هاي دولتي

مصرف‌گرايي فرهنگ نادرستي است كه در سازمان‌ها، به‌ويژه سازمان‌هاي دولتي، روزبه‌روز رواج بيشتري مي‌يابد. بنابراين، هدف پژوهش حاضر شناسايي عوامل مؤثر بر مصرف‌گرايي در ميان كاركنان سازمان‌هاي دولتي بود. پژوهش از نظر هدف از نوع كاربردي و از نظر نحوه گردآوري داده‌ها توصيفي‌ـ پيمايشي است. جامعه آماري پژوهش همه خبرگان آشنا به موضوع پژوهش، شامل مديران و كاركنان بخش دولتي استان قم، بودند كه به روش قضاوتي و با معيار اشباع نظري داده‌ها هجده نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نيمه‌ساختاريافته بود. براي تحليل داده‌هاي حاصل از مصاحبه‌ها از روش تحليل مضمون استفاده شد. 22 عامل مؤثر بر مصرف‌گرايي در سازمان‌هاي دولتي شناسايي شد. عوامل فردي شامل كسب اعتبار و تشخص فردي، رفاه‌طلبي، حس عدم مالكيت، ضعف دين‌داري، سبك زندگي فردي، ضعف وجدان، منفعت‌طلبي، فقدان مسئوليت‌پذيري، حس استحقاق؛ عوامل سازماني شامل بي‌عدالتي درك‌شده، ضعف فرهنگ سازماني، تشريفات زايد سازماني، رفتار مصرف مديران دولتي؛ عوامل قانوني شامل ضعف قوانين و مقررات نظارتي، كاستي‌هاي قانوني، بودجه دولتي؛ و عوامل اجتماعي شامل سبك زندگي خانوادگي، گروه‌هاي مرجع، طبقه اجتماعي، آداب و رسوم اجتماعي، ضعف دين‌داري جامعه، جابه‌جايي ارزش‌ها به ‌دست آمدند. مصرف به‌خودي‌خود يك رفتار طبيعي است. اما مصرف‌زدگي يك آفت شناخته مي‌شود. اهميت صرفه‌جويي در سازمان‌هاي عمومي و دولتي، كه از بيت‌المال ارتزاق مي‌كنند، نمود بيشتري دارد. در بروز و گسترش فرهنگ مصرف‌زدگي در سازمان‌ها عوامل گوناگوني مي‌توانند دخيل باشند كه با شناخت آن‌ها مي‌توان به راهكارهاي مناسب براي اصلاح الگوي مصرف دست يافت.