تحليل اسنادي نقش تحولات ارضي بر تعارضات ملكي و دعاوي حقوقي (مورد واكاوي: دهستان ماهيدشت)

تعارضات ملكي و دعاوي حقوقي يكي از بغرنج ترين مسائل كشاورزي است. ازاين‌رو پژوهش حاضر با استفاده از رويكرد كيفي و با تكيه بر پژوهش هاي اسنادي و ميداني سعي نموده است به بررسي روند تحولات ارضي دهستان ماهيدشت طي 60 سال اخير در خصوص تعارضات ملكي و حقوقي بپردازد. شواهد و اسناد بررسي‌شده در سال‌هاي 1264 هجري خورشيدي تا 1341 گوياي اين مطلب است كه نظام بهره‌برداري از زمين، نظام ارباب- رعيتي بوده است و با اجراي اصلاحات ارضي از سال 1342 و سال‌هاي پس از آن به خرده مالكي تبديل شد؛ بنابراين اولين گام كه در ارتباط با دگرگوني ساختار اراضي كشاورزي برداشته شد، مربوط به اصلاحات ارضي 1340 هجري خورشيدي بود. اين اتفاق باعث خردشدن اراضي كشاورزي شد. متعاقب خردشدن اراضي؛ پراكندگي قطعات، هموار و ناهمواري، تعارضات و مناقشات به وجود آمد. نظام خرده دهقاني پاسخگوي نيازهاي خانوادگي بهره‌بردار كشاورزي نبود. به‌عبارت‌ديگر، تحولات اجتماعي به تحولات اقتصادي منجر شد و متعاقباً ساير تحولات در فرهنگ نيز به وقوع پيوست. در بررسي‌هاي صورت گرفته‌شده از اسناد و مدارك نسق داران در ماهيدشت مشاهده شد كه بيشترين مالكيت‌ها و صدور اسناد زراعي در سال‌هاي 50-1345 هجري خورشيدي اتفاق افتاده است. تعداد زيادي از اين اسناد قطعي و رسمي بودند و مصاحبه با 25 نفر از ريش سفيدان محلي مشخص شد كه تعارضات و دعاوي ملكي پس از خردشدن اراضي، بعد از اصلاحات ارضي و تقسيم ارث به وقوع پيوسته است. مهم ترين اقدامي كه در زمينه كاهش تعارضات ملكي پيشنهاد مي شود ثبت زمين و سيستم كاداستر است.