بررسي كاربرد صفت در حملۀ حيدري ميرزا محمد باذل مشهدي

كتاب حملۀ حيدري اثر ميرزا محمد باذل مشهدي، از برجسته‌ترين حماسه‌هاي ديني فارسي در قرن دوازدهم هجري است. اين حماسۀ منظوم دربارۀ غزوات پيامبر اسلام (ص) و جنگ‌هاي حضرت علي (ع) به نظم درآمده ‌است. كاربرد صفات ازجمله روش‌هايي است كه باذل مشهدي در شكل‌دادن ساختار زبان حماسي خود به آن توجه ويژه‌اي داشته ‌است. كاربرد صفات در حملۀ حيدري، چه به‌صورت هنري و چه به‌شكل غيرهنري، ابزاري است كه شاعر براي توصيف شخصيت‌ها، صحنه‌هاي رزم، حيوانات، اشيا و همچنين براي نشان‌دادن عواطف و احساسات خود از آنها بهره برده ‌است. اين مقاله با هدف شناخت و معرفي هرچه بهتر ويژگي‌هاي آثار حماسي ديني، به‌صورت توصيفي ـ تحليلي انجام شده ‌است و در آن به بررسي و بيان اين صفت‌ها در دو حوزه زباني (دستوري) و هنري (بلاغي) پرداخته مي‌شود؛ همچنين مهم‌ترين كاركرد صفات در اين اثر حماسي بررسي خواهد شد. نتيجۀ اين پژوهش بيانگر آن است كه باذل مشهدي ازنظر زباني، به كاربرد صفات فاعلي، و ازنظر بلاغي، به كاربرد صفات كنايي توجه بيشتري داشته ‌است. كاركرد اين صفات به تجسم و عينيّت‌بخشي مطلوب‌تر صحنه‌هاي حماسي انجاميده ‌است؛ امري كه آن را عاملي مهم در شهرت و ماندگاري اين اثر مي‌توان برشمرد.