بررسي چرايي تمايز اسكاز و جادوي مجاورت در دو غزل از فاضل نظري

فرماليسم مكتبي است كه آثار ادبي را بدون توجه به تأثيرگذاري‌هاي محتمل تاريخي، اجتماعي، سياسي و... مي‌نگرد. اسكاز به لحن راويِ يك شعر يا داستان گفته مي‌شود. بديهي است كه با توجه به تفاوت فضاي اشعار، لحن نيز بايد به اقتضاي آن تغيير كند. عواملي مانند انتخاب وزن عروضي شعر، موسيقي قافيه و رديف و صور خيال از مؤلفه‌هاي تأثيرگذار در تغيير لحن شاعر هستند و ميزان حضور يا نبود و سادگي يا دشواري اين مؤلفه‌ها در يك متن، توجه شاعر را به اهميت تفاوت لحن آشكار مي‌كند. با توجه به همين مسائل، فاضل نظري در سروده‌هاي عاشقانه از وزني شادي‌آور و متناسب با فضاي عاشقانه شعر استفاده مي‌كند؛ درحالي كه وزن مرثيه او اُفتان و حزن‌آور است. او در غزل عاشقانه از قافيه و رديف طولاني براي موسيقي‌مندتر كردن شعر بهره مي‌برد؛ اما در مرثيه به رديف كوتاه بسنده مي‌كند. همچنين حضور صور خيال در سروده عاشقانه او نسبت‌به مرثيه‌اش بسيار پررنگ‌تر است. او از جادوي مجاورت براي ايجاد موسيقي در فضاهاي تغزلي بهره مي‌برد.