تأثير متون صوفيانۀ فارسي بر تفسير ثمانيۀ خواجه‌محمد پارسا

خواجه‏ محمّد پارسا (م: 822 هـ.ق)، از مشايخ فرقة نقشبنديه و صوفيانِ نامدار عصر تيموري و صاحب تأليفات متعدّدي در حوزة تصوّف و تفسير قرآن است. يكي از آثار وي، تفسير ثمانيه، تفسير هشت سورة كوتاه جزء سي‌ام قرآن است. وي در اين اثر، همچون ديگر مكتوبات خويش، از آثار عربي و فارسي پيش از خود بسيار بهره گرفته و گاه به مآخذ خود اشاره كرده و در موارد متعدّدي اشاره‌ نكرده است. مسئلة اساسي اين مقاله آن است كه آيا تمامي بخش‌هاي فارسي اين اثر، حاصل ذهن و قلم خواجه‌پارساست يا بخش‌هايي از آن برگرفته از آثار متقدّمان است و نويسنده به منابع خود اشاره نكرده است؟ با بررسي بخش‌هاي فارسي كتاب، اين نكته مشخّص مي‌شود كه شماري از اين مطالب، برگرفته از آثاري چون شرح تعرّف، كيمياي سعادت، مرصادالعباد و مصباح‌الهدايه است كه مؤلّف بي‌آنكه نامي از صاحبان آن آثار ببَرد، بخش‌هايي از آن‌ها را ذكر كرده است. اين نكته موجب مي‌شود تا خواننده در تحليل محتوايي و زباني اين اثر كمتر به خطا بيفتد و مبناي بررسي‌هاي خويش را بر اين‌ بخش‌ها بنيان نگذارد.