تحليل عرفاني اسطوره مانوي سفر هرمزدبغ به سرزمين تاريكي

خوانش عرفاني از متون اساطيري و تحليل اسطوره شناختي از متون عرفاني، روش هاي نويني از نقد است كه در گفتگوي ميان اين دو حوزه‌، به كشف خويشاوندي‌ها، تفاوت ها و گفتمان مشترك و چند جانبه اي دست مي زند. از سويي، در نقد اسطوره‌شناسي كه بوسيله ي جوزف كمبل مطرح شده، الگويي از سفر قهرمان در روايت هاي اساطيري اقوام مختلف، به شكلي يكسان طرح گرديده است كه بنا بر مفروضات اين پژوهش، اين الگو در ماهيت خود نيز همساني بسياري با سفر سالك در متون عرفاني دارد و در حقيقت، با واكاوي متون عرفاني و متون اساطيري مي توانيم مراحل گُذار سالك طريقت را با الگوي سفر قهرمان در خويشاوندي آشكار بيابيم. ازاين‌رو، اين جُستار با روش توصيفي - تحليلي، به واكاوي نسبت ميان سفر عرفاني و سفر قهرمان در اسطوره ي آفرينش مانوي و روايت سفر هُرمزدبغ به سرزمين تاريكي مي پردازد. نتيجه اين پژوهش نشان مي‌دهد كه اسطوره سفر هرمزدبغ به سرزمين تاريكي از همان الگويي تبعيت مي كند كه  در مراحل سه گانه‌ي دعوت، تشرف و بازگشت تحت عنوان الگوي سفر قهرمان كمبل طرح شده است، و خويشاوندي عميقي با مراحل سفر سالك در متون عرفاني و مقامات طريقت دارد، از اين رو مي توان با توجه به الگوي يادشده، اين سفر را از نوع سفر سالك دانست.