ارزيابي مورفولوژيكي و بيوشيميايي تحمل به شوري ارقام جو در مناطق مركزي ايران

يكي از بزرگترين چالش‌هاي كشاورزي، تنش‌هاي محيطي بخصوص تنش خشكي و شوري و تاثير آن در تامين امنيت غذايي است. اين آزمايش با هدف انتخاب رقم متحمل به تنش شوري جو و شناسائي سازوكارهاي تحمل در ارقام جديد و قديمي جو انجام گرديد. آزمايش در طي دو سال 97 - 1395 در منطقه ميلشبار اردكان واقع در استان يزد انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل 9 رقم جو شش رديفه شامل ارقام نيك، مهر، خاتم، ريحان، گوهران، نصرت، موروكو، افضل و فجر 30 بود كه در سه سطح شوري آب آبياري شامل 4، 10 و 14 دسي‌زيمنس بر متر بصورت طرح آزمايشي اسپليت پلات مورد ارزيابي قرار گرفتند . صفات مورد بررسي شامل عملكرد و اجزاي عملكرد و همچنين ميزان سديم و پتاسيم، آنزيم‌هاي اكسيد كننده و رنگيزه‌هاي فتوسنتزي بود. نتايج آزمايش نشان داد كه تيمار شوري بر روز تا سبز شدن، روز تا پنجه زني و عملكرد دانه تاثير معني‌داري داشت. تنش شوري باعث كاهش اجزاي عملكرد دانه گرديد ولي اين كاهش معني‌دار نبود. تاثير رقم بر فنولوژي گياه و روز تا سبز شدن، پنجه‌زني و رسيدگي معني‌دار بود ولي بر عملكرد و اجزاي عملكرد غير معني‌دار گرديد. بررسي نتايج اثر متقابل نشان داد كه اثر متقابل سال× شوري بر اجزاي عملكرد دانه معني‌دار گرديد و همچنين اثر متقابل سال ×رقم بر وزن هزار دانه و عملكرد دانه و سال × شوري × رقم بر عملكرد دانه معني‌دار شد. با افزايش تنش شوري ميزان يون‌هاي سديم در اندام‌هاي هوايي افزايش و ميزان پتاسيم كاهش داشت بنابراين با افزايش شوري نسبت پتاسيم به سديم كاهش پيدا كرد. بر اساس نتايج اين آزمايش به نظر مي‌رسد كه ارقام متحمل علاوه بر دارا بودن پتانسيل بالاي توليد بايستي داراي مكانيسم‌هاي جذب بالاي پتاسيم و بيان ژني بالا براي توليد آنزيم‌هاي محافظت كننده از تنش اكسيداتيو باشند تا بتوانند شوري‌هاي كم تا متوسط را تحمل نمايند.