ارزيابي تحمل گرماي پايان فصل ژنوتيپ‌هاي جو با شاخص‌هاي تحمل و حساسيت به تنش

با توجه به اينكه تنش گرما به‌ويژه گرماي پايان فصل گسترده‌ترين نوع تنش گرمايي در جهان، مخصوصا در مناطق نيمه‌گرمسيري به‌شمار مي‌رود و به‌عنوان يك محدوديت بزرگ در توليد عملكرد پايدار محصولات زراعي از جمله جو است، از اين‌رو شناسايي ژنوتيپ‌هاي متحمل به گرما، راهكار ارزشمندي در مقابله با اين تنش است. اين تحقيق به‌منظور ارزيابي تحمل به گرماي پايان فصل و شناسايي ژنوتيپ‌هاي متحمل جو با استفاده از شاخص‌هاي تحمل به تنش در سال زراعي 95 - 1394 در مزرعه پژوهشي دانشگاه گنبد كاووس انجام شد. مواد گياهي آزمايش، 120 ژنوتيپ جو بودند كه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو تكرار در دو شرايط بدون تنش و تنش گرما ارزيابي شدند. نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد كه بيشترين ميانگين عملكرد در شرايط بدون تنش مربوط به ژنوتيپ Torsh و در شرايط تنش مربوط به ژنوتيپ Line143 - 2 بود. مقايسه شاخص‌ها نيز نشان داد كه شاخص‌هاي YI، STI، GMP و MP بيشترين همبستگي معني‌دار با عملكرد در شرايط بدون تنش و تنش را داشتند و شاخص‌هاي برتر اين آزمايش براي غربال ژنوتيپ‌هاي متحمل به گرما بودند. تجزيه خوشه‌اي بر اساس شاخص‌ها و عملكرد در شرايط تنش و بدون تنش، ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي را به سه گروه تقسيم كرد. در مجموع، نتايج حاصل از تجزيه خوشه‌اي و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي Torsh، Zarjo و Shori4 بيشترين تحمل و ژنوتيپ‌هاي Line105 - 2، Nosrat، Line98 - 2 و Fajr30 كمترين تحمل به تنش گرما را داشتند.