فيزيولوژي تحمل به شوري ژنوتيپ‌هاي عدس (.Lens culinaris Medik) در مرحله گياهچه‌اي

انتخاب ارقام متحمل به شوري از راهكارهاي جلوگيري از كاهش عملكرد در شرايط تنش است. اين پژوهش به‌منظور ارزيابي ميزان تحمل به شوري 24 ژنوتيپ عدس به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال 1398 اجرا شد. تنش شوري در سه سطح 0.5، 12 و dS.m-1 16 در كرت‌هاي اصلي و ژنوتيپ‌هاي عدس در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد در تنش dS.m-1 12 ژنوتيپ‌هاي MLC6، MLC12، MLC26، MLC120 و MLC178 داراي بقاي بالاي 60 درصد بودند. در سطح شوري dS.m-1 16 به‌جز ژنوتيپ‌هاي MLC57، MLC73، MLC94، MLC104 و MLC108 ساير ژنوتيپ‌ها در شوري dS.m-1 16 داراي بقاء بودند و ژنوتيپ‌هاي MLC178 و MLC26 به ترتيب با 30 و 25 درصد، بيشترين بقاء را دارا بودند. با افزايش سطح تنش شوري محتواي كلروفيل a، رنگ‌دانه‌هاي فتوسنتزي و فنل در تمامي ژنوتيپ‌ها روندي كاهشي داشت. با افزايش شوري محتواي كلروفيل a در تيمار شاهد از 724/0 به 220/0 ميلي‌گرم در گرم ماده تر در شوري dS.m-1 16 رسيد. افزايش شوري از 0.5 به dS.m-1 16 سبب افزايش مهار فعاليت راديكال آزاد DPPH، كاتالاز، پراكسيداز و آسكوربات پراكسيداز در ژنوتيپ‌هاي MLC117 و MLC178 شد. با افزايش شوري پتانسيل اسمزي منفي‌تر گرديد و در شوري dS.m-1 16 دو ژنوتيپ MLC178 و MLC26 كه بقاي بالاي داشتند كمترين پتانسيل اسمزي را به ترتيب با 3.91- و 5.62- مگاپاسكال نشان دادند. تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي (PCA) نشان داد كه مؤلفه اول 41/50 درصد از تغييرات و ويژگي‌هاي مربوط به رنگ‌دانه‌هاي فتوسنتزي و پتانسيل اسمزي و مؤلفه دوم نيز 12.66 درصد ويژگي‌هاي آنتي‌اكسيداني، متابوليت‌ها و درصد بقاء را توضيح مي‌دهد. نتايج حاصل از تجزيه خوشه‌اي نشان‌ داد كه ژنوتيپ‌هاي MLC6، MLC12، MLC26، MLC117، MLC120 و MLC178 در بيشتر صفات مورد بررسي برتر بودند؛ بنابراين انجام آزمايش‌هاي تكميلي جهت بررسي تحمل به شوري روي اين ژنوتيپ‌ها در شرايط مزرعه توصيه مي‌شود.