گزينش و معرفي لاين‌هاي برتر برنج از نظر پايداري و واكنش در شرايط تنش كم آبي و غرقاب

برنج يكي از منابع غذايي مهم براي جمعيت جهان به شمار مي رود، اما سازگاري كمي به شرايط محدوديت آبي دارد و به‌شدت به كمبود آب حساس است. ازاين‌رو، پايداري و بهبود عملكرد در شرايط تنش آبي از اهداف مهم در كشت برنج محسوب مي شود. در اين پژوهش، هشت لاين برنج به همراه رقم شاهد منطقه و رقم IR29 در طي سال‌هاي 1393 و 1394 به‌صورت اسپليت‌پلات و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در دو منطقه گنبدكاووس و علي آباد كشت شدند. براي اعمال تنش خشكي، آبياري از 40 روز پس از كشت و هم‌زمان با مرحله حداكثر پنجه-زني تا برداشت، قطع شد. در اين تحقيق، صفات زراعي و تعداد ريشه هاي كمتر از پنج، 7-6، 20-8، 30-21 و تعداد ريشه هاي بيشتر از 30 سانتي متر، حجم ريشه و وزن خشك ريشه اندازه گيري شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد اختلاف بين مديريت آبياري و اثر متقابل مديريت آبياري و سال براي عملكرد معني دار بود. مقايسه ميانگين عملكرد دانه نشان داد شرايط غرقاب ميزان عملكرد بالاتري نسبت به شرايط تنش دارد. تفكيك اثر متقابل مكان × زمان كاشت × شرايط آبياري با ارقام مختلف به روش باي پلات نشان داد كه لاين 87.5.103 در شهرستان علي‌آباد در شرايط غرقاب و تنش بالاترين عملكرد دارد. در شرايط تنش كم‌آبياري لاين هاي IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 اختلاف عملكرد كمي با هم داشتند، در شرايط غرقاب نيز به ترتيب لاين هاي IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 داراي بالاترين عملكرد بودند. نظر به عملكرد بالاي لاين 87.110 در شرايط خشكي و لاين 87.5.103 در غرقاب، اين لاين‌ها براي كشت در مناطق مشابه توصيه مي شوند.