رويكرد روزنامه اختر (1292ـ1314ق) به دين با تكيه بر ايده اتحاد اسلامي (پان‌اسلاميسم)

در آغاز دوره قاجاريه (1210ـ1344ق)، مجتهدان ضمن تثبيت نفوذ خود، نقش دين را در تحولات جامعه ملموس‌تر از پيش كردند. در دوره ناصري (1245ـ1312ق)، كانون‌هايي از منوّرالفكران (روشنفكران) ايراني در خارج از ايران شكل گرفت. آنها سعي داشتند با نشر اطلاعاتي در خصوص تحولات اروپا و عثماني، زمينه بيداري ايرانيان را فراهم نمايند. روزنامه اختر كه توسط برخي از تحول‌خواهان ايراني در استانبول تأسيس شد، نمونه‌اي از اين كانون‌هاست كه در چارچوب سياست اتحاد اسلامي و با هدف پيشگيري از دست‌اندازي‌هاي اروپايي‌ها و روس‌ها به سرزمين‌هاي اسلامي، مي‌كوشيد افكار نو را در پوشش باورهاي ديني ارائه دهد. پژوهش حاضر، با بهره‌گيري از روش وصفي ـ تحليلي و با تكيه بر منابع كتابخانه‌اي، در پي پاسخ به اين سؤال است كه روزنامه اختر انگاره اتحاد اسلامي را داراي چه فوايدي مي‌دانست؟ و موانع آن را چگونه ترسيم مي‌كرد؟