بقا به مثابه چرايي زيست اخلاقي: بررسي انتقادي ديدگاه اخلاق تكاملي

اخلاق يكي از مهمترين مسائل براي انسانها و دغدغه مشترك افراد بشر است. سخن از اهميت اخلاق، انسان را به تفكر درباره اين پرسش وامي‌دارد كه چرا بايد اخلاقي زيست؟ پاسخ اين سؤال را مي‌توان در ميان كاركردهاي مختلفي كه انديشمندان براي اخلاق مطرح كرده‌اند، جست؛ چراكه اگر علم فاعل، مفيد و خير بودن فعل را تأييد كند، فاعل نسبت به انجام آن شوق يا انگيزه پيدا مي‌كند. بنابراين كاركردهاي يك فعل مي‌تواند پاسخي به چرايي انجام فعل باشند. يكي از كاركردهاي زيست اخلاقي افزايش شانس بقاست كه توسط تكامل گرايانِ اخلاقي معرفي شده است. سؤال مقاله حاضر اين است كه اين كاركرد تا چه اندازه مي‌تواند براي فرد شوق و انگيزه براي انجام فعل اخلاقي ايجاد كند؟ آيا علم فاعل به اينكه زيست اخلاقي موجب افزايش شانس بقا مي‌شود، مي‌تواند نقشي در تحريك انگيزه او براي رعايت ارزش‌هاي اخلاقي ايفا كند؟ با توجه به چالش معادناباوري و فدا كردن جان، وجود مشكلات متعدد در زندگي و سختي‌هاي زيست اخلاقي، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه هر چند افزايش شانس بقا مي‌تواند انگيزه‌بخش انسان براي اخلاقي زيستن باشد، اما صرف افزايش شانس بقا به پذيرش هزينه‌هاي اخلاقي بودن نمي‌ارزد و براي تحمل زحمات زندگي اخلاقي، انگيزه كافي را فراهم نمي‌كند. بنابراين اخلاق تكاملي با چالش‌ فقدان قدرت تبييني براي انگيزه‌هاي اخلاقي روبه‌روست و نمي‌توان آن را به عنوان نظريه‌اي جامع در حيطه انگيزش اخلاقي پذيرفت.