بررسي سبك‌شناسي جواهر الاسرار آذري طوسي اسفرايني

زمينه و هدف: شيخ آذري ‌طوسي اسفرايني از شاعران و نويسندگان دورۀ تيموري است. كتاب جواهرالاسرار از نوشته هاي برجستۀ وي در موضوع كلي حروف مقطعۀ قرآن، عرفان، حديث و شعر ميباشد. در اين مقاله با معرفي نسخه هاي كتاب، سبك زباني، بلاغي و فكري آن بررسي شده است. روش مطالعه: گردآوري اطلاعات در مقاله به روش كتابخانه اي و نگارش آن به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي است. جامعۀ آماري چهار نسخۀ خطي جواهر الاسرار آذري ميباشد. يافته ها: جواهر الاسرار در كليّت سبك شناسي مطابق سبك عصر تيموري نوشته شده است. در مقدمه ها نثر مسجع و متن كتاب ساده است. در سطح آوايي سبك زباني: سجع، جناس، تكرار واژه، واج آرايي، طرد و عكس، در سطح لغوي: واژه ها و عبارتهاي عربي و در سطح نحوي: ترادف كلمات، القاب و اوصاف، مطابقت موصوف و صفت، كاربرد جملات عربي بجاي صفت، شاخصۀ سبكي دارد. در سطح ادبي آرايه هاي تشبيه، تضمين، اقتباس، استعاره، كنايه، تلميح، تمثيل و ضرب المثل آورده است و در سبك فكري به شرح و تفسير حروف مقطعه قرآن، احاديث، سخنان عرفا و اِشكالات شعر شاعران پرداخته است كه در تفسيرهايش، تسلط وي به علم نحو، رياضي، بلاغت، طب و نجوم ديده ميشود. نتيجه گيري: آذري طوسي اسفرايني در جواهرالاسرار مطابق با سبك نثر عصر تيموري، با گرايش به كاربرد واژه ها، جمله هاي عربي، اشعار فارسي و عربي، نثر مسجع در مقدمه ها و زبان ساده در متن كتاب، كاربرد آرايه هاي تشبيه، تضمين، اقتباس، استعاره، كنايه، تمثيل و ضرب المثل توانسته است بعنوان يك مفسر، شارح و منتقد، اطلاعات مفيدي درمورد حروف مقطعه، احاديث، موضوع هاي عرفاني، و شرح دشواري شعر شاعران به مخاطب ارائه دهد و همچنين اطلاعات تاريخي، ديني، طب، نجوم و زندگينامۀ مشايخ در كتابش قابل‌بيان است.