مؤلفه ها و عوامل تأثير و تأثر متقابل فرهنگ و زبان فارسي و عربي

زمينه و هدف: ارتباط ايرانيها و اعراب به قبل از تاريخ مدوّن (دورۀ اساطيري) ميرسد كه در عهد هخامنشيان گسترش يافته و در دورۀ ساسانيان عميقتر ميشود. اين پيوند، كه پس از ورود اسلام به ايران به اوج خود ميرسد، موجب توسعۀ فراوان تعاملات ديني، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي آنها شد. روش مطالعه: اين مقاله براساس مطالعات كتابخانه اي و به شيوۀ توصيفي-تحليلي انجام شده است. يافته ها: پيش از اسلام، اعراب با ايرانيان داراي ارتباطات كمابيش گسترده اي بودند، اما حملۀ اعراب و ورود اسلام به ايران، تأثيرات بسياري بر اوضاع اجتماعي، سياسي و فرهنگي و اقتصادي ايران بويژه عقيده و مذهب ايرانيان برجاي نهاد. بااينحال دولت نوپاي اسلامي نتوانست از تجربه و مهارت ايرانيان مسلمان در امور حكومتي و ديواني بي نياز گردد؛ از قرن پنجم به بعد بنا به دلايلي مانند يادگيري زبان عربي بعلت شوق به يادگيري زبان قرآن، استفاده از زبان عربي براي ورود به امور اجتماعي و سياسي، تشويق دين اسلام به يادگيري، و سلسله هاي تاريخي، نفوذ زبان عربي در فارسي بيشتر ميشود. نتيجه گيري: كوچ و مهاجرت دوسويه، شهرهاي مرزي، قيامهاي ايرانيان برضد اعراب، تلاش ايرانيان در يادگيري زبان عربي به علل مذهبي و سياسي، نياز اعراب به ايرانيان در امور سياسي‌، علمي و تشكيل ديوانها، ورود حكمت و پندواندرزهاي ايراني به ادب عرب، و نهضت ترجمه از جمله مؤلفه هاي مهم در تأثير و تأثر فرهنگ و ادب عربي و پارسي محسوب ميشوند. مهمترين عامل در اين تأثير و تاثر، دين اسلام است. زبان عربي، زبان قرآن و دين اسلام بود و ايرانيان با پذيرش دين اسلام، چاره اي جز آموختن زبان عربي نداشتند. از سوي ديگر برخي ايرانيان به دلايل ديگري مانند ورود به امور سياسي و مبارزه، مشغول فراگيري زبان عربي شدند و درنتيجه لغات و مفردات و اصطلاحات عربي بسياري به زبان فارسي راه يافت و طبعاً لغات زيادي نيز وارد زبان عربي گرديد. واژه هايي كه از زبان فارسي به عربي راه يافته، بيشتر مربوط به حوزه ‌هاي تمدن، فرهنگ و سياست است و بيشتر واژه هايي كه زبان فارسي از عربي وام گرفته، مربوط به حوزۀ دين است.