تحليل بلاغي سوره قلم با تكيه بر الگوي سبك‌شناسي گفتماني ميشل فوكو

تحليل گفتمان يكي از بحث هاي مهم زبان شناسي در زمينه فهم دقيق و تفسير متون و فرايند ارتباطي هدفمند ميان فرستنده و گيرنده مي باشد و از جمله علوم جديد غرب است كه به صورت مستقيم با تاثير پذيري از انديشه ميشل فوكو، بنيانگذار سبك شناسي گفتمان، ايجاد شده است. ساختار متن، شمار انواع كنش‌هاي گفتاري، سبك نحوي جملات، بافت موقعيتي و اجتماعي، از مباحث مطرح در الگوي گفتمان‌شناسي ميشل فوكو است. اين پژوهش در پي آن است تا ثابت كند غالب گزاره‌هاي تحليل گفتمان با منشأ غربي، در علم معاني نيز وجود دارد. براي نيل به اين مقصود، در جستار حاضر سعي شده است با انتخاب سورة مباركه قلم به عنوان متن هدف، تمامي آيات اين سوره با مباحث علم معاني بررسي و سپس با الگوي تحليل گفتمان ميشل فوكو تطبيق داده شود. يافته‌ها نشان مي‌دهد هر يك از مباحث علم معاني با محورهاي تحليل گفتمان فوكو منطبق و سازگار است و تمامي كنش‌هاي كلامي در آيات سورة قلم، با اقتضاي حال، كه شرط اساسي بلاغت است كاملا بجا و درست به كار رفته است. هم‌چنين مي‌توان به عوامل تاثيرگذار محيطي در نازل شدن اين سوره و تاثير آن بر كنش‌هاي كلامي، پيوستار دستوري و معنايي و سبك و سياق ويژه آن كه به درك صحيح اين سوره مي انجامد، پي برد.