تجربۀ مجازي‌‌شدن و فرهنگ‌ دانشگاهي؛ مطالعۀ‌ كيفي دانشگاه‌‌هاي تهران

دگرگوني‌هاي شگرف عرصۀ اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر، سبب دگرگوني‌هاي بنياديني در بخش‌هاي گوناگون زندگي بشر شده‌اند. نكتۀ مهم اين است كه ظهور فناوري‌هاي مجازي، تنها يك دگرگوني متعارف فني نيست، بلكه داراي سرشت فرهنگي است. دانشگاه نيز ازجمله نهادهايي است كه به‌‌گونه‌اي خاص از اين دگرگوني‌ها تأثير پذيرفته است. چنين شرايطي، ارتباط بين دانشجويان و استادان، شيوۀ دسترسي به اطلاعات، و خلق و اشتراك‌ محتوا را دگرگون كرده است. هدف مقالۀ حاضر، بررسي تجربۀ مجازي ‌شدن و فرهنگ دانشگاهي است. شيوۀ انجام پژوهش، كيفي و روش به‌كار‌رفته براي انجام آن، روش پديدارشناسي بوده است. دراين‌راستا، مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختمندي انجام شده است. مشاركت‌كنندگان به‌گونه‌اي هدفمند از ميان دانشجويان، دانش‌آموختگان، اعضاي هيئت علمي و مديران دانشگاه برگزيده شده‌اند. داده‌ها با استفاده از روش تحليل مضمون، تجزيه‌و‌تحليل شده‌اند كه برآيند آن، 10 خوشۀ معنايي بوده‌ است. نتايج پژوهش، دوگانگي در پاسخ‌ها را نشان مي‌دهد؛ دسته‌اي از مصاحبه‌شوندگان بر كاركردهاي مجازي ‌شدن در فرهنگ دانشگاهي در ابعاد ارتباطي، آموزشي، و سبك زندگي تأكيد داشته‌ و بر اين نظر بوده‌اند كه اين فضا، درهايي را به‌روي دانشگاه‌ها گشوده است؛ اما ‌دستۀ ديگر، به پيامدهاي منفي مجازي ‌شدن در فرهنگ دانشگاهي و ابعاد گوناگون آن اشاره كرده‌اند. يافته‌هاي پژوهش، گوياي اين است كه با مجازي‌ شدن، تغييرات مهمي در ابعاد گوناگون فرهنگ دانشگاهي رخ داده است كه بايد در سطوح خرد و كلان به آن‌ها توجه شود.