تحليل اضطراب در متن احاديث فقهي از نگاه صاحب‌جواهر

احاديث فقهي كه گنجينهٔ كلام الهي است، دچار آسيب‌هاي گوناگوني ازجمله اضطراب متن شده است. صاحب‌جواهر از جمله فقيهاني است كه به اين دست احاديث توجه ويژه داشته است. براي شناخت رويكرد صاحب‌جواهر به امسئله، يافتن پاسخ وي به اين پرسش‌ها ضروري است: اصل بر اضطرابِ متن حديث فقهي است يا عدمش؟ عوامل اضطراب متن حديث، مراحل بررسي، پيامد‌ها و كاربرد‌ها و مرجّحات يك گزارش در روايت مضطرب كدام‌اند؟نوشتار پيشِ رو با روش توصيفي‌تحليلي به اين نتايج رسيده است كه اولاً، از منظر صاحب‌جواهر، اصل بر عدم اضطراب متن احاديث فقهي است. ثانياً، دو عامل اصليِ اضطراب، اشتباه راويان و نسخه‌نويسان است؛ ثالثاً، مواجههٔ صاحب‌جواهر با حديث مضطرب در چهار مرحله صورت گرفته است: شناسايي اضطراب، فرق‌گذاشتن بين روايت مضطرب في‌الجمله و بالجمله، ترجيح يكي از گزارش‌ها، اعراض يا احتمال تخيير بنا بر شمول روايات علاجيه؛ رابعاً، پيامد‌هاي اضطراب متن حديث را مي‌توان در سه عرصهٔ دلالت حديث، حجيت آن در معارضه با ديگر ادله و تأثيرات آن بر فتواي فقيهان كاويد؛ سرانجام صاحب‌جواهر به چهارده مؤيّد براي ترجيح گزارشي از روايت مضطرب بر گزارش ديگر آن اشاره كرده كه از جملهٔ آن‌ها اضبط‌بودن، شهرت و اجماع اعم از منقول و محصل، مخالفت با سياق و خالي‌بودن كتب روايي يا نسخهٔ اصلي است.