امكان‌سنجي تحقق ارتداد با اظهار ابتدايي كفر پس از بلوغ در پرتوِ رويكرد تفضلي شارع

آزادي انتخاب دين از مسائل مهم كلامي است. پذيرش اسلام نيز منوط به بلوغ عقلي مكلف است. حال اگر مسلمان‌زاده پس از بلوغ، اظهار كفر كند، آيا وي را بايد مرتد محسوب و آزادي انتخاب دين را از وي سلب كرد؟ ارتداد از حدود غيرمذكور در قانون مجازات اسلامي است و در خصوص شبهات پيرامون آن بايد به منابع معتبر فقهي مراجعه كرد. از طرف ديگر، آراي فقها به‌ويژه فقهاي متأخر در خصوص اظهار كفر بعد از بلوغ توسط مسلمان‌زاده، متشتت و زمينهٔ وقوع شبههٔ دارئهٔ حدِ ارتداد را فراهم ساخته است.در ميان فقهاي اماميه دربارهٔ اظهار كفر مسلمان‌زاده پس از بلوغ سه ديدگاه وجود دارد: برخي با اعتباربخشي به اسلام تبعي، وي را مرتد فطري دانسته‌اند؛ مشهور فقها باتوجه‌به قاعدهٔ درأ و اصل احتياط در دماء، وي را به مرتد ملي ملحق كرده‌اند و برخي از فقهاي متأخر نيز به‌دليل مشروط‌كردن ارتداد به اسلام حقيقي، حكم به كفر وي داده‌اند. ازآنجاكه حكم به اسلام تبعي صغير ناشي از رويكرد تفضلي شارع است، اسلام تبعي را نمي‌توان مبناي تعيين كيفر ارتداد قرار داد. بنابراين كافردانستن مسلمان‌زادهٔ اظهاركنندهٔ كفر بعد از بلوغ موجه است.