برآورد فرسايش خاك و نسبت تحويل رسوب با استفاده از مدل RUSLE در پايگاه تحقيقات حفاظت خاك سنگانه

فرسايش آبي در مقياس جهاني به‌دليل وسعت جغرافيايي و اثرات محيط زيستي آن از مهم‌ترين چالش‌هاي تخريب زمين است. در اين راستا، تدوين روش‌ها و راهبردهاي مديريت حوضه‌ها و طراحي برنامه‌هاي حفاظت خاك مناسب از اهميت بالايي برخوردار است. شناسايي مناطق اصلي توليد رسوب و هم‌چنين برآورد نسبت تحويل رسوب نقش به‌سزايي در تدوين اين راهبردها دارد. هدف از تحقيق حاضر برآورد فرسايش خاك و نسبت تحويل رسوب با استفاده از اصلاح شده معادله جهاني فرسايش خاك (RUSLE) در پايگاه تحقيقات حفاظت خاك سنگانه است. براي اين منظور سه حوضه كوچك به همراه كرت‌هاي فرسايشي موجود در آن‌ها انتخاب شد. سپس، 24 واقعه بارش مربوط به دو دوره 85-1388 و 96-1398 به همراه داده‌هاي متناظر رواناب و رسوب در حوضه‌ها و كرت‌ها ثبت شد. سپس با جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز، مدل RUSLE اجرا و با داده‌هاي مشاهداتي كرت‌ها مقايسه شد. در ادامه با اصلاح مدل RUSLE و داده‌هاي مشاهداتي رسوب‌دهي حوضه‌هاي مورد مطالعه، مقدار نسبت تحويل رسوب برآورد شد. يافته ها حاكي از آن است كه برآورد هاي مدل RUSLE از وضعيت فرسايش و رسوب با نتايج داده‌هاي كرت هاي فرسايشي تطابق نداشت. اما پس از اعمال ضريب اصلاحي، اين مدل توانست ميزان متوسط فرسايش كل دوره را با خطاي بين 2 الي 17 درصد برآورد نمايد كه در دامنه قابل قبول مدل­ سازي فرسايش خاك است. نسبت تحويل رسوب براي حوضه هاي E1، E4 و E6 به ­ترتيب 42/2، 41/5 و 39/7 درصد به دست آمد. در مجموع نتايج اين تحقيق نشان داد كه با استفاده از مدل اصلاح شده RUSLE امكان برآورد متوسط فرسايش خاك منطقه و هم‌چنين تخمين نسبت تحويل رسوب وجود دارد. بنابراين، مي‌توان در برنامه‌هاي اجرايي در مناطق مشابه از اين رويكرد استفاده نمود.