بررسي آب مجازي و شاخص بهره وري آب كشاورزي در محصولات زراعي دشت پلدشت

رشد جمعيت و توسعه اقتصادي، هدررفت آب و كاهش بارندگي منجر به افزايش تقاضاي آب مي‌شود كه همين امر، لزوم برنامه‌ريزي مدون در سطح كلان و سياست گذاري صحيح و بهينه در حوزه مديريت منابع را ضروري ساخته است. كشورمان در اقليم خشك و نيمه خشك قرار داشته و با كاهش نزولات جوي و رشد روز افزون مصرف آب در حوزه هاي مختلف، در سال هاي آتي با خطر بروز بحران آب مواجه است. براي كاهش بحران آب، تجارت بين‌المللي محصولات كشاورزي مي‌تواند نقش به‌سزايي در توزيع مجدد منابع آب داشته باشد؛ زيرا كالاهاي مورد معامله حاوي مقدار زيادي آب مجازي هستند. محدوده مطالعاتي اين پژوهش، دشت پلدشت در شمال غرب ايران است. اين محدوده در شرق منطقه مطالعاتي پلدشت و در شمال منطقه مطالعاتي قره ضياءالدين واقع شده است. بازه زماني پژوهش از سال 1390 لغايت 1400 است. هدف از انجام اين پژوهش بررسي وضعيت آماري سطح زير كشت، عملكرد توليد و ارزيابي بهره‎وري و آب مجازي محصولات زراعي در دشت پلدشت است. در گام نخست وضعيت كشت كليه محصولات زراعي در استان آذربايجان غربي و شاخص‌هاي مختلف بهره‎وري و آب مجازي محصولات دشت پلدشت مورد ارزيابي قرار گرفت. هم‌چنين متناسب با اهداف پژوهش از شاخص‎هاي فيزيكي و مالي بهره‎وري آب شامل شاخص عملكرد به ازاي واحد حجم آب (CDP)، درآمد به ازاي واحد حجم آب (BPD)، و بازده خالص به ازاي واحد حجم آب (NBPD) جهت برنامه محاسبه بهره‌وري آب استفاده شد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه محصول هندوانه داراي كم‌ترين سطح برداشت با 5789 هكتار و بيش‌ترين سطح برداشت مربوط به گندم با 73361 هكتار بوده است. در زمينة ميزان برداشت نيز محصول هندوانه داراي بيش‌ترين ميزان توليد با 237951 تن و كم‌ترين ميزان توليد 136002 تن بوده است. هم‌چنين، نتايج بهره‎وري نشان مي‌دهد كه محصولات گندم، جو، يونجه و هندوانه به‌ترتيب داراي بهره‎وري 2/23، 3/25، 1/86 و 14/89 كيلوگرم بر مترمكعب است. لذا محصول هندوانه داراي بيش‌ترين بهره‎وري و محصول يونجه داراي كم‌ترين بهره‎وري بوده است.